در راستای بهبود قابلیت دسترسی جمعیت روستایی به خدمات اساسی،بیشتر کشورهای در حال توسعه برنامهها و اهدافی را در سیستم برنامهریزی خود گنجاندهاند. در اواخر سال 1378، شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، مصوبه شورای هماهنگی عمران روستایی در خصوص ساماندهی فضاهای روستایی در سه سطح منظومه، مجموعه و حوزه را به تصویب نهایی رساند. بنابراین مکانیابی مراکز سهگانه، با توجه به موقعیت جغرافیایی، دسترسی، جمعیت و امکانات موجود، شبکه ارتباطی- زیربنایی، تقسیمات و مرکزیت سیاسی- اداری، مسایل امنیتی- استراتژیکی، همگنیهای فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی و محیطی از اولویتهایی است که هرچند با تأخیر ولی به طور اجتناب ناپذیر و سریع باید انجام شود.
نوشتار حاضر نتایج به دست آمده از سطحبندی خدماترسانی روستایی شهرستان مشهد را در سال 1382، ارائه میدهد. در مجموع 7 مرکز منظومه، 29 مرکز مجموعه و 66 مرکز حوزه از میان 573 سکونتگاه روستایی و 6 سکونتگاه شهری مشخص شدهاند تا با تجهیز و تقویت عملکردی آنها موجبات اشاعه خدمات با دسترسی مؤثر در راستای ایجاد پیوند بیشتر میان سکونتگاههای روستایی و در نهایت تعادل نسبی بین روابط شهر و روستا فراهم شود.
واژگان کلیدی: سطحبندی، خدماتروستایی، منظومه، مجموعه، حوزه.
مقدمه