Minimum

<= /p>

پژوه= 588; هاي جغرافيايي = _ شماره 52، تابستان 1384

صص 59-47

= شناسائی رژيم های بار= 588; ايران به روش تحليل خوشه ا= 740;

=

دª= 5;تر سيد ابوالفض= 04; مسعوديان* <= /b>- است= ;اديار دانشگاه اصفهان<= /span>

پذي= رش مقاله : 16/9/82

چکيده

        = در اين بررس= 740; داده های بار= 588; ماهانه ايرا= 06; از ژانويه 1951 ت= 5; دسامبر 1999 برای شناسايي رژي= 05; های بارش ايران بررسی شد. به کمک اين پايگاه داده= 48; نقشه های رقومی بارش ماهانه با تفکيک مکانی 15&= times;15 کيلومتر محاسبه شد. مقادير بارش هر ماه به بار&#= 1588; سالانه تقسي= 05; شد و بارش نسبي برای هر ماه روی هر گره١ از نقشه های ب&#= 1575;رش بدست آمد. يک تحليل خوشه ا= 740; پايگانی با ر= 608;ش ادغام وارد٢ روی يک نمونه تصادفی هزار تايي از پايگاه داده های برآوردی اعمال شد و روشن شد که در ايران سه رژي= 605; بارش اصلی قابل شناساي= 10; است: رژيم بار&#= 1588; زمستانی، رژيم بارش زمستانی- بهاری و رژيم بارش پاييزی. آرايش مکانی اين رژيم های بارش نشان مي &#= 1583;هد که توزيع زمانی بارش د= 585; ايران با عرض جغرافيايي ارتباط دارد. با اين حال رژ&#= 1610;م های زمستانی = 608; زمستانی-بها= 85;ی هر يک تحت تأث&#= 1610;ر شرايط محلی ب= 607; چندين رژيم فرعی تقسيم مي شون= 583;. رژيم های بار= 588; اصلی از نظر بارش فصلی و ر&#= 1688;يم های فرعی از نظر توزيع درون فصلی بارش (سهم بارش هر يک از ماه های يک فصل معين) از هم متمايز مي &#= 1588;وند.

            =     واژگان کليدی: رژيم بارش، تحليل خوشه ای، ميانياب&= #1740;.

مق&#= 1583;مه

=         &= nbsp;   تحليل خوشه ای روشی آماری است که مجموعه ای از افراد را بر حسب اندازه همانندی ميا= 06; آنها خوشه مي &#= 1705;ند. بنابر اين هر خوشه گروهی است که افراد تشکيل دهنده آن بيشترين همانندی را ب= 575; يکديگر دارن= 83;. تحليل خوشه ا= 740; مي تواند به طريق پايگان= 40;٣ يا ناپايگانی٤ &= #1575;نجام پذيرد. در روش پايگانی و در طی فرايند خوشه بندی نخست خوشه ها شناسائی و سپ= 587; بر حسب درجه همانندی در يکديگر ادغا= 05; مي شوند تا سر انجام همه خوشه ها در يک خوشه جمع شون= 583;.        =

روش چند ميانگين١ متداول ترين روش خوشه بند= 740; ناپايگانی است. در اين روش نخست افراد به k<= span dir=3DRTL> گروه دلخواه تقسي= 05; شده و سپس هر فرد در گروهی &#= 1582;وشه مي شود که کمترين فاصل= 07; را تا ميانگي= 606; آن گروه دارد.

            =     فرايند تحليل خوشه ا= 740; مي تواند از نوع شکافتی ي= 575; از نوع پيوند= 740; باشد. در نوع شکافتی نخست همه افراد در يک خوشه جاي داده مي شوند و سپس افراد چنان به دو خوشه متمايز تجزيه مي شون= 583; که تفاوت ميا= 606; آنها بيشينه شود و اين فرا&#= 1610;ند تا آنجا ادام= 607; مي يابد که به تعداد افراد= 48; خوشه داشته باشيم. در نوع پيوندی، نخس= 78; فرض مي کنيم ك&#= 1607; هر فرد يک خوشه است و با يافتن همانندترين زوج ها، افرا= 583; خوشه بندی مي &#= 1588;وند. سپس همانندترين خوشه ها در يکديگر ادغا= 05; مي شوند و اين فرايند آنقد= 85; ادامه مي ياب= 583; تا همه خوشه ها در يک خوشه جمع شوند.

            =     ممکن است همانندی افراد بر حسب يک صفت انداز= 607; گيری شود که در اين صورت خوشه بندی را تک صفتی مي نام= ;يم. اگر همانندی بر حسب چند صفت اندازه گيری شود، خوشه بندی چن= 583; صفتی ناميده مي شود. اندازه گيری همانندی، پايه اصلی هر تحليل خوشه ا= 740; است. روش های گوناگونی برای اندازه گيری همانند= 40; پيشنهاد شده که هريک بسته به ماهيت موضوع مورد بررسی کاراي= 10; دارند. يک شاخص همانند= 40; مناسب، فاصل= 07; ميان افراد ر= 575; از حيث صفت يا صفات مورد بر= 585;سی مي سنجد.

&#= 1575;قليم شناسان از تحليل خوشه ا= 740; برای شناساي= 40; مناطق همگن اقليمی در مقياس های مکانی متفاو= 78; فراوان استف= 75;ده کرده اند. کوفمن و همکاران (1990، ص168) = مبانی طبقه بندی داده ها <= span lang=3DFA style=3D'font-size:13.0pt;font-family:"B Zar";color:black;mso-bid= i-language: FA;font-weight:normal'>با استفاده از تحليل خوشه ای را مورد بررسی قرار داده اند. الحامد و همکاران (2002، ص234) = ميانگين های برآوردهای چند مدل اقليمی را به &#= 1593;نوان ورودی يک تحليل خو&#= 1588;ه ای بکا&= #1585; برده اند. بکار گيری تحليل خوشه ا= 740; به ويژه در زمينه متغيّ= 85;هايي که تغييرات مکانی بزرگی نشان مي دهند= 548; سودمند است. ب&#= 1607; عنوان نمونه= 48; بالدوين و همکاران (2003، ص3) برای طبق&#= 1607; بندی &#= 1605;ناطق بارشی اين رو= 588; را بکار برده اند. جکسون و همکاران (1998، ص991) = به مق&#= 1575;يسه نتايج بکارگيری روش های مختلف تحليل خوشه ای در طب&#= 1602;ه بندي اقليمي ايستگاه ها= 740; باران سنجي منطقه حاره پرداخته اند. رومرو و همکاران (1999، ص775) = طبقه بندی الگوهای گرد= 88; جوی پديدآورنده بارش های سنگين در اسپانيا را به اي= 606; روش شناسايي کرده اند. سينگ (1999، ص642) مؤلفه های اصلی سال &#= 1607;ای پربارش، عاد= 40; و کم بارش هند را به روش تحليل خوشه ا= 740; بررسی کرده است.

بکارگيری تحليل خوشه ا= 740; برای شناساي= 10; نواحی اقليم= 40; ايران بيش از يک دهه عمر ندارد. برای ن&#= 1605;ونه، تحقيقات عليجاني (1374، ص156) = به نقل از حجتي زاده و حيدري و عليجاني (1378، ص54) و عليجانی (2002، ص41) از معدود کوشش هائي اس= 578; که براي شناسائي نواحي اقليم= 10; ايران از تحليل های چن= 583; متغيره بهره برده اند.

دا&#= 1583;ه ها و روش شناسی

=         &= nbsp;   براي شناس= 75;يي انواع رژيم های بارش ايران فراين= 83; زير دنبال شد= 607; است:

-   &nbs= p; يک پايگاه داده از بارش های ماهانه ايرا= 06; در فاصله ژانويه 1951 تا دسامبر 1999 از تمامی ايستگاه های کشور فراهم شد. اين پايگاه داده شامل = 405528 بارش ماهانه است.

= = -      = برای شناسايي رفتار مکانی بارش ماهانه نيم پراش١ نگار داده ها بررسی گرديد = 608; مشخص شد که تفکيک مکانی 15&= times;15 کيلومتر برا= 40; تهيه نقشه ها= 740; همبارش مناس= 76; است.

= = -      = با بکارگيری رو= 88; ميان يابی کر= 610;گينگ و در مواردی که معادلات کريگينگ حل ن= 575;پذير بودند به کمک روش م= يان يابی عکس مرب= 593; فاصله 588 نقشه همبارش ماهانه ايرا= 06; تهيه و ياخته های٢خارج از ايران حذف شد. اين پايگاه داده شامل 4177152 داده برآوردی است. به اين ترتيب برای انجام تحليل خوشه ا= 740; به جای استفا= 583;ه از داده های روی ايستگاه = 607;ا از داده های برآوردی روی ياخته ها استفاده شد. اين روش چند امتياز اساس= 40; دارد از جمله:
1- همه داده های اندازه گيری شده بکار گرفته مي شون= 583;. برای نمونه نقشه شماره (1) &#= 1662;راکندگی ايستگاه های مورد استفاد= 07; را در سال 1993 نشان مي دهد. د&= #1585; سال های ديگر تعداد و پراکندگی ايستگاه های کليماتولوژ®= 0;، سينوپتيک و باران سنجی متفاوت بوده= 48; اما در هر يک از ماه های سال با استفاده ا= 586; تمامی ايستگ= 75;ه هايي که بارش آن ماه را ثبت کرده بودند، = 606;قشه همبارش بر رو= 740; شبکه ای به ابعاد 15×15 کيلو= ;متر محاسبه شده است. به اين ترتيب اگر يک ايستگاه در سراسر طول دوره آماری تنها بارش يک ماه را ثبت کرده باشد، ا= 586; اين اندازه گيری در محاسبه نقشه های بارش است= 601;اده مي شود. به اين ترتيب بر خلا= 601; روش های سنتی که برای محاسبه نقشه همبارش ابتد= 75; ميانگين بلن= 83; مدت بارش         =       ايست= 11;اه هايي که دوره آماری مشترک= 40; داشته اند مبنای ترسيم نقشه قرار مي &#= 1711;يرد، در روش نوين نخست برای هر يک از تک اندازه گيري = 607;ا يک نقشه رقوم= 740; تهيه مي شود و سپس برای بدس= 578; آوردن نقشه ميانگين بار= 88;، اين نقشه های رقومی را در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي ب= 75; هم جمع و بر تعداد آنها تقسيم مي کني= 605;. به اين طريق است که مي توا&#= 1606; از تمام داده های اندازه گيری شده بر روی ايستگاه = 607;ا استفاده نمو= 83; و از بازسازی داده ها که به احتمال قوی ب= 607; ويژه در مورد بارش به نتاي= 580; خوبی نمي رسد= 548; پرهيز کرد.

2- نياز= 40; به باز سازی داده ها که در مورد متغيره= 75;يي مانند بارش چندان کارسا= 86; نيستند، نخواهد بود.

3- نتايجی که از اين راه بدست مي آيد قابليت انتساب مکان= 40; بيشتری دارد= 63; چون ياخته ها سراسر سطح مورد بررسی ر= 575; مي پوشانند، در حالي که داده های روی ايستگاه ها قابليت انتساب نقطه ای دارند.

4- برخی از روش های تحلي= 604; چند متغيره (مانند تحليل عاملی) نسبت به الگوی مکانی ايستگ= 75;ه ها حساس هستن= 583; و پراکنش غير تصادفی ايستگاه ها ا= 586; اعتبار نتاي= 80; اين گونه تحليل ها مي ک&#= 1575;هد. بنابر اين استفاده از مقادير= برآورد شده روی ياخته ها به جای استفاده از داده های روی ايستگاه ها نتايج بهتری بدست مي دهد.

= = -      = چون هدف از اين بررسی شناسايي رژي= 05; های بارش اير= 575;ن يعنی الگوی نسبت بارش دريافتی هرماه از کل بارش سالانه است، بنابر اين بارش هر ماه روی هر ياخته به کل بارش همان سا= 604; روی همان ياخته تقسيم شد تا بارش نس&#= 1576;ی هر ماه روی هر ياخته بدست آيد.

= = -      = از پايگاه داده بارش نسبی رو= 740; ياخته ها يک نمونه تصادف= 40; هزار تايي ان= 578;خاب شد و يک تحليل خوشه ای پايگانی پيوندی به رو= 588; وارد روی آن انجام پذيرف= 78;. روش وارد از آن جهت انتخا= 576; شد که چون هر فرد را در گروهی جاي مي &#= 1583;هد که مجموع مربعات انحرافات درون گروهی ر= 575; کمينه کند، افرادی که به اين روش در يک خوشه جاي مي گ&#= 1610;رند از لحاظ مکان= 740; بر روی نقشه در همسايگی ي= 705;ديگر واقع مي شوند و پيوستگی جغرافيايي مناطق اقليم= 40; تضمين مي شود.
= = -      = با تحليل خوشه ا= 740;، دوازده رژيم بارش در ايرا= 606; شناسايي شد. آماره های ميانگين، کمينه، بيشينه، تغييرپذيری = 08; چولگی هر رژيم محاسبه شد (جد&#= 1608;ل شماره 1).

= = -      = مقاي= 87;ه اين دوازده رژيم بارش نشان داد که برخی از اين رژيم ها تنها در برخی جزئيات از يکديگر متمايزند و ويژگي های کل= 740; مشترکی دارن= 83;. بنابر اين برای شناساي= 10; گروه های عمد= 607; تر رژيم های بارش يک تحلي= 604; خوشه ای پايگ= 575;نی پيوندی به رو= 588; وارد روی ميانگين بار= 88; نسبی دوازده رژيم بارش انجام گرفت. اين بررسی نشان داد که در ايران سه رژيم بارش اصلی وجود دارد.

= = -      = نقشه رژيم های بار= 588; ترسيم شد تا قلمرو حاکمي= 78; هر رژيم روشن شو= 583; (نقشه شماره2). هر رژيم با توجه به موقعيت جغرافيايي خود نامگذار= 40; شد؛ هر چند اين نامگذار= 40; مبنای طبيعی دارد و بر مرزبندي های سياسی و ادار= 740; منطبق نيست.

بح&#= 1579;

=         &= nbsp;   بارش پديده ای است اقليمی که مقدار آن در مکان پيوسته تغيير مي کند و به همين دليل نقشه ها= 740; همبارش از گروه نقشه ها= 740; همچند١ &= #1607;ستند که مقدار متغير بر روی آنها با خطوط همبارش نماي= 88; داده مي شود. در حالي که رژيم بارش         =            &#= 1662;هنه هائی از مکان با اندازه ها= 740; متفاوت را مي &#= 1662;وشاند و از همين رو قلمرو رژيم های بارش با ن&#= 1602;شه های پهنه بند= 740;٢ نمايش داده م= 610; شوند. همين تفاوت در سرش= 578; اين دو خصوصي= 578; اقليمی گويا= 40; آن است که رژيم بارش نسبت به مقدا= 585; بارش از پايايي مکان= 40; بالاتری برخوردار اس= 78;.

            =     اين بررسی روشن ساخت که در ايران دوازد= 07; رژيم بارش متمايز مي تو= 575;ن شناسايي کرد (نقشه شماره 1). پراکندگی جغرافيايي قلمرو اين رژيم ها نشان مي دهد که تفاوت رژيم های بارش ايران عمدتا= 11; متأثر از عرض جغرافيايي است. اين خصوصيت زمان= 40; آشکارتر مي ش= 608;د که از تفاوت ه&#= 1575;ی جزئی اين رژي= 605; های بارش چشم پوشی نموده و آنها را در گروه های بزرگتر دسته بندی کنيم. يک تحليل خوشه ا= 740; بر روي ميانگين بار= 88; نسبی اين دوازده رژيم بارش روشن ساخت که سه رژيم بارش اصلی در ايرا= 606; ديده مي شود( نمودار شمار= 07;1). اين ر= ژيم های بارش اصل= 740; از لحاظ نسبت بارش فصلی با يکديگر متفاوت اند؛ در حالي که رژيم های بار= 588; فرعی تفاوت ه= 575;ی نسبت بارش دريافتی در مقياس ماهان= 07; را بازتاب         =         مي دهند. اين سه رژيم بارش اصلی عبارتن= 83; از: نخست، رژيم بارش زمستانی که شامل شش رژيم بارش فرعی اس= 578; و در آن بيش از نيمی از بارش سالانه در زمستان رخ مي &#= 1607;د. دوم، رژيم بارش بهاری _ ز&= #1605;ستانی که شامل پنج رژيم بارش فرعی است و در &= #1570;ن سهم زمستان و بهار از بارش سالانه تقريبا براب= 85; است و سوم، رژ&#= 1610;م بارش پاييزی که از دو رژيم ديگر کاملاً متمايز است و بارش در بين فصول سال به ص&#= 1608;رت تقريباً متعادل تقسي= 05; شده، اما بار= 588; های پاييزه ا= 586; سهم بالاتری برخوردارند.

رژ&#= 1610;م های بارش ايران

= 1- = 585;ژيم ب= 5;رش ميانه جنوبی: &= #1583;ر ميانه ايران حاکم است (نقشه شماره2). بارش به ترتي= 576; در زمستان، بهار و پاييز متمرکز شده است (جدول شماره2). ژانويه و مار= 587; پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودا= 585; شماره2). اين رژيم حدود3/10 درصد از گستر= 607; ايران را مي پ&#= 1608;شاند.

2- رژيم بار= 588; فارسی: از بخش ميانی کرانه های خليج فار= 587; تا جنوب فارس و کرمان را در بر مي گيرد (نقشه شماره2). 60 = 583;رصد بارش در زمستان رخ مي &#= 1583;هد و از اين لحاظ بالاترين تمرکز بارش ز= 605;ستانی را در ايران دارد (جدول شماره2). ژانويه و دسامبر پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودا= 585; شماره2). اين رژيم بر حدود 5/9 درصد گستره ا= 610;ران حاکم است.

= 3- رژيم بارش کردی: در غرب ميانه حاکم است (نقشه شماره2). سهم زمستان و بهار از بارش سالانه تقريبا براب= 85; است و طی اين دو فصل حدود 80 درصد بارش رخ مي دهد (جدول شماره2). ماه ها= ی مارس و آوريل از پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودار شمار= 607;2). اين رژيم حدو= 583; 3/14 درصد ايران را مي پوشاند که از اين نظر وسيع ترين رژيم بارش کشور است.

= 4- رژيم بارش سيستان= 10;: از جنوب خراسان تا شمال بلوچستان کشيده شده اس= 578; (نقشه شماره2). نزديک نيمی ا= 586; بارش در زمستان رخ مي &#= 1583;هد (جدول شماره2). ژانويه و مار= 587; پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودا= 585; شماره2). اين رژيم حدود 10 درصد مساحت کشور را در بر مي گيرد.

= 5- رژيم بارش خراسان= 40; غربی: از نيمه غربی دامنه های جنوبی البرز تا غرب خراسان را در بر گرفته است (نقشه شماره2). بارش بين بها= 585; و زمستان به ط&#= 1608;ر تقريبا متعادل تقسي= 05; شده، اما سهم بهار اندکی بيشتر است (جدول شماره2). بارش های پاييزه نيز نسبت به ديگر نقاط کشور زياد است. در مجموع، رژيم بارش متعادل= 40; است که تقريب= 575; سراسر سال از بارش بهره من= 583; است (نمودار ش&#= 1605;اره2). مارس و آوريل پربارش ترين ماه های سال هستند. اين رژيم حدود 1/8 درصد گستره ايران را پوشانده است.

6- رژيم بارش خراسان= 40; شرقی: گوشه شمالشرقی کشور را در بر گرفته و زبان= 607; ای از آن تا قلب خراسان پ= 610;ش رفته است (نقشه شماره2). از نظر الگوی توزيع بارش در ماه ه&#= 1575;ی سال همانند رژيم خراسان= 40; غربی است؛ با اين تفاوت که سهم         =    بارش های بهاره در اين رژيم قوي &#= 1578;ر است (جدول شماره2). مارس و آوريل پربار= 88; ترين ماه های سال هستند، اما نسبت به رژيم خراسانی غرب= 40; بارش نسبی ما= 607; مارس بيشتر است (نمودار شماره2). حدود10درصد از كشور چنين رژيم بارشی دارد.

7- رژيم بارش ميانه شمالی: تقريب= 575;ً در راستای رژيم بارش ميانه جنوبی کشيده شده و ت&#= 1608;زيع زمانی، بارش تقريباً يکسانی با آن دارد. با اين حال در رژيم بارش ميانه شمالی نسبت بارش زمستان = 608; بهار به هم نزديک تر است (جدول شماره2). مارس و ژانوي= 607; پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودا= 585; شماره2). اين رژيم حدود 2/11 درصد گستره ايران را در بر گرفته است.

8- رژيم بارش خوزی: بر روی دشت خوزستان حاک= 05; است و پس از رژيم بارش فارسی متمرکزترين بارش زمستان= 07; را داراست (جد&#= 1608;ل شماره2). در تابستان تقريباً بار= 88; ندارد (نمودا= 585; شماره2). ژانويه و دسامبر پربارش ترين ماه های سال هستند. اين رژيم تقريبا 8/6درصد ايران ر= ا مي پوشاند.

9- رژيم بارش هرمزی: از غرب تنگه هرمز تا چاه بهار در سواح= 604; خليج فارس و دريای عمان کشيده شده اس= 578;. بارش در زمستان متمرکز است؛ اما در تابستان هم بارش دريافت مي کند (جدول شماره2). ژانويه، فوريه و مارس پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودا= 585; شماره2). اين رژيم حدود 8/6 درصد گستره ايران را مي پ&#= 1608;شاند.

10- رژيم بارش آذری: از آذربايجان آغاز مي شود و به صورت نوار باريکی دامن= 07; های جنوبی البرز را تا ميانه های اي= 606; رشته کوه در برمي گيرد (نقشه شماره2). بارش در بهار متمرکز است و زمستان و پاييز تقريب= 75;ً سهم يکسانی ا= 586; بارش سالانه دريافت مي کن= 606;د (جدول شماره2). ماه های آوري= 604; و مه پر بارش ترين ماه های سال هستند (نمودار شمار= 607;2). همانند رژيم بارش خراسان= 40; غربی تقسيم بارش در ميان &#= 1601;صول از تعادل نسب= 740; برخوردار اس= 78;. اين رژيم حدو= 583; 2/6 درصد كشور را پوشانده است.

11- ر&= #1688;يم بارش بلوچی: در گوشه جنوبشرقی ايران جاي گرفته و از بارش زمستان= 07; برخوردار اس= 78;. پس از رژيم خزری = بالاترين نسبت بارش ها= 740; تابستانه در اينجا ديده م= 610; شود (جدول شماره2). ماه ها= ی ژانويه، فوريه و مارس پربارش ترين        = 5;اه   های سال هستند (نمودار شمار= 607;2). اين رژيم حدو= 583; 8/4 درصد گسترة ايرا= 06; را در بر گرفته است.

12- رژيم بارش خزری: بر سراسر کرانه های خزر حاکم &#= 1575;ست (نقشه شماره2). توزيع بارش د= 585; ميان فصول سا= 604; نسبتاً متعادل است، اما پاييز از سهم بيشتری برخوردار مي باشد (جدول شماره2). اکتبر و نوامبر پربارش ترين ماه های سال هستند (نمودا= 585; شماره2). اين رژيم حدود 2 درصد از مساح= 578; كشور را مي پو&#= 1588;اند.

را&#= 1576;طه رژيم های بار= 588; دوازده گانه با يکديگر=

         چنانچه ملاحظه شد، ب= 585;خی از رژيم های بارش دوازده گانه ايران ب= 575; يکديگر همانندتر و برخی ديگر کاملاً متباين از ديگرهستند. بررسی ها نشا= 606; داد (نمودار شماره1)که رژيم های بار= 588; ميانه جنوبی(1)، سيستانی(4)، هرمزی(9)، بلوچ&= #1740;(11)، فارسی(2) و خوزی= (8) خوشه ای را تشکيل مي دهن= 583; که بيش از نيمی از بارش آنها در زمستان رخ مي &#= 1583;هد. از اين جهت اين گروه را رژيم زمستان= 10; مي ناميم. اين رژيم در بخش جنوبی ايران گسترش يافته = 608; حدود 2/48 درصد مساحت کشور ر= 575; در بر مي گيرد. گروه دوم، رژيم های کردی(3)، ميانه شمالی(7)، خراسانی شرقی(6)، خراسانی غرب= 40;(5) و آذری(10) است. د= 85; اين گروه زمستان و بها= 585; نسبت تقريبا= 11; برابری از بارش را به خود اختصاص د= 575;ده و بنابر اين رژيمی زمستانی- بها= 585;ی است. با اين حال در اين خوشه نسبت بارش زمستان= 40; و بهاری همه جا يک اندازه نيست؛ مثلاً در زير خوشه خراسانی غربی(5) و آذری(10) نسبت بارش ها= 740; بهاره بيشتر است؛ در حالي &#= 1705;ه در زير خوشه کردی(3) و ميانه شمالی(7) بارش ه= ای زمستانه بيشتر است. اين گروه حدو= 583; 8/49 درصد گستره ايران را مي پ&#= 1608;شاند. گروه سوم تنه= 575; شامل رژيم خزری است که ب&#= 1575; فاصله ای زيا= 583; از ديگر رژيم های بارش قرا= 585; گرفته است (نمودار شمار= 607;1). اين رژيم بار= 588; با رژيم بارش ديگر نقاط ايران کاملا= 11; متباين بوده = 608; نشانگر حاکم= 10;ّت سيستم های بارانزای متفاوت در کرانه های خز= 585; است.

نت&#= 1610;جه گيری:

=         &= nbsp;   اين بررسی نشان داد که:

        &= nbsp;       1- يک تحليل خوش= 607; ای پايگانی پيوندی به رو= 588; «وارد» توانايي تفکيک رژيم ه= 575;ی بارش ايران ر= 575; دارد.

        &= nbsp;       2- رژيم بارش، مستقل از مقدار بارش است.

   &nbs= p;            3- رژيم بارش بيشتر تابعی از عرض جغرافيايي است؛ در حالي &#= 1705;ه مقدار بارش بيشتر با پيکربندی ناهمواری ار= 78;باط دارد.

4- در ايران سه گرو= 607; اصلی رژيم بارش وجود دارد: رژيم زمستانه، رژيم زمستان= 07;- بهاره و رژيم پاييزه. اين سه رژيم به ترتيب بر48، 50 و 2 درصد ايران حاکم هستند.

5- در ايران دوازده رژيم بارش متمايز مي توان تشخي= 589; داد. اين دوازده رژيم تقسيمات فرع= 40; سه رژيم بارش اصلی هستند.

جدو= ;ل 1- آماره های رژيم های بار= 588; دوازده گانه ايران

ناحيه

= آ= ماره=

ژا= ;نويه<= /o:p>

فو= ;ريه<= /o:p>

ما= ;رس<= /o:p>

آو= ;ريل<= /o:p>

مه= ; <= /o:p>

ژو= ;ئن<= /o:p>

ژو= ;ئيه<= /o:p>

او= ;ت

سپ= ;تامبر<= /o:p>

اک= ;تبر<= /o:p>

نو= ;امبر<= /o:p>

دس= ;امبر<= /o:p>

= 1

کمينه

17/0

14/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

بيشين= 07;

24/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

21/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

20/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

08/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

22/0<= /o:p>

40/0<= /o:p>

38/0<= /o:p>

32/0<= /o:p>

41/0<= /o:p>

21/0<= /o:p>

22/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

= 2

کمينه

21/0

14/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

بيشين= 07;

28/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

21/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

26/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

24/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

06/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

25/0<= /o:p>

69/0<= /o:p>

67/0<= /o:p>

59/0<= /o:p>

55/0<= /o:p>

25/0<= /o:p>

23/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

3

کمينه

10/0

10/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

بيشين= 07;

19/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

14/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

15/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

22/0<= /o:p>

55/0<= /o:p>

67/0<= /o:p>

64/0<= /o:p>

66/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

4

کمينه

17/0

15/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

بيشين= 07;

26/0<= /o:p>

21/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

20/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

10/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

48/0<= /o:p>

40/0<= /o:p>

26/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

5

کمينه

09/0

09/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

بيشين= 07;

16/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

12/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

11/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

34/0<= /o:p>

39/0<= /o:p>

37/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

6

کمينه

11/0

12/0

19/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

بيشين= 07;

19/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

25/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

15/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

21/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

11/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

29/0<= /o:p>

44/0<= /o:p>

54/0<= /o:p>

34/0<= /o:p>

22/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

7

کمينه

13/0

11/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

بيشين= 07;

21/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

17/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

10/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

22/0<= /o:p>

31/0<= /o:p>

32/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

8

کمينه

19/0

13/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

بيشين= 07;

25/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

21/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

07/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

55/0<= /o:p>

52/0<= /o:p>

50/0<= /o:p>

46/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

9

کمينه

21/0

17/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

00/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

بيشين= 07;

28/0<= /o:p>

22/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

23/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

07/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

32/0<= /o:p>

30/0<= /o:p>

25/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

10

کمينه

06/0

06/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

بيشين= 07;

12/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

090/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

15/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

30/0<= /o:p>

27/0<= /o:p>

38/0<= /o:p>

45/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

11

کمينه

19/0

17/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

01/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

بيشين= 07;

25/0<= /o:p>

20/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

21/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

18/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

02/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

07/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

25/0<= /o:p>

25/0<= /o:p>

23/0<= /o:p>

24/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

12

کمينه

07/0

07/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

03/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

08/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

بيشين= 07;

10/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

17/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

ميانگ= 10;ن

09/0<= /o:p>

09/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

06/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

04/0<= /o:p>

05/0<= /o:p>

11/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

تغيير= 62;ذيری

07/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

12/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

16/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

19/0<= /o:p>

13/0<= /o:p>

15/0<= /o:p>

14/0<= /o:p>

10/0<= /o:p>

07/0<= /o:p>

جدو= ;ل2- درصد بارش در فصول مختلف

درصد بارش پاييزه

درصد بارش تابستانهدرصد بارش بهاره

درصد بارش زمستانه

نام رژيمش= 605;اره شناسايي رژيم

11

3

35

52

م= 610;انه جنوبی

1

10

2

28

60

ف= 575;رسی

2

17

3

40<= span lang=3DEL dir=3DLTR style=3D'mso-bidi-font-family:"B Zar";color:black;mso= -ansi-language: EL'>

40

ک= 585;دی

3

9

4

37

49

س= 610;ستانی

4

19

9

38

34

خ= 585;اسانی غربی

5

10

4

45

41

خ= 585;اسانی شرقی

6

14

4

39

44

م= 610;انه شمالی

7

14

0

28

56

خ= 608;زی

8

9

6

31

55

ه= 585;مزی

9

22

9

43

26

آ= 584;ری

10

8

11

31

51

ب= 604;وچی

11

37

13

23

28

خ= 586;ری

12

نقشه 1- قلمرو حاکميت رژيم های بارش ايران

<= !--[if gte mso 9]>

نقشه 2- قلمرو حاكمي= 78; رژيم هاي بار= 588; ايران

نمو= دار1- نمودار خوشه هاي دوازده رژيم بارش اي= 585;ان

<= o:p>

نمودا= ر2- الگوي بارش نسبي دوازده رژيم بارش اي= 585;ان

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]>

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

<= !--[if gte mso 9]> \s

منا&#= 1576;ع و مآخذ:

1- حي= دري،حسن؛ عليجاني، به= 04;ول(1378)، «طبقه بندي اقليمي ايرا= 06; با استفاده ا= 586; تکنيکهاي آماري چند مت= 594;يره&ra= quo;، پژوهشهاي جغرافيائي، = 88;ماره 37، صص 57-54.

2- عليجا= ني، بهلول (13= 74)، «آب و هواي ايران»، انتشارات دانشگاه پيا= 05; نور، تهران.

3- Alhamed, A., S. Lakshmivara= han, and D. J. Stensrud, 2002: Cluster analysis of multimodel ensemble data from SAMEX. Mon. Wea. Rev., 130, 226-256.

4- Alija= ni, B (2002) Variations of 500 hPa flow patterns over Iran and surrounding areas and their relationship with the climate of Iran, International Journal of Climatology 72:41-54

5- Baldwin, M. E., and S. Lakshmivarahan, 2002: Rainfall classification us= ing histogram analysis: An example of data mining in meteorology. Technical Rep= ort, School of Computer Science, University of Oklahoma, Norman,OK.

6- Jackson, I.J., We= inand, H., 1995. Classification of tropical rainfall stations: a comparison of clustering techniques. Int. J. Climatol. 15, 985–994.

7- Kaufman, L., Rousseuw, P.J., 1990. Finding Groups in Data: An Introduction to Cluster Analysis. Wi= ley, NewYork, 344 pp.

8- Romero, R= ., Sumner, G., Ramis, C., Genoves, A., 1999. A classification of the atmospher= ic circulation patterns producing significant daily rainfall in the Spanish Mediterranean area. Int. J. Climatol. 19,765–785.
9- Singh, C.= V., 1999. Principal components of monsoon rainfall in normal, flood and drought years over India. Int. J. Climatol. 19, 639–652.

<= /o:p>

<= /o:p>

درصد بارش پاييزه	درصد بارش تابستانهدرصد بارش بهاره	درصد بارش زمستانه	نام رژيمش= 605;اره شناسايي رژيم
11	3	35	52	م= 610;انه جنوبی	1
10	2	28	60	ف= 575;رسی	2
17	3	40<= span lang=3DEL dir=3DLTR style=3D'mso-bidi-font-family:"B Zar";color:black;mso= -ansi-language: EL'>	40	ک= 585;دی	3
9	4	37	49	س= 610;ستانی	4
19	9	38	34	خ= 585;اسانی غربی	5
10	4	45	41	خ= 585;اسانی شرقی	6
14	4	39	44	م= 610;انه شمالی	7
14	0	28	56	خ= 608;زی	8
9	6	31	55	ه= 585;مزی	9
22	9	43	26	آ= 584;ری	10
8	11	31	51	ب= 604;وچی	11
37	13	23	28	خ= 586;ری	12

<= !--[if gte mso 9]> \s	<= !--[if gte mso 9]> \s
<= !--[if gte mso 9]> \s	<= !--[if gte mso 9]> \s
<= !--[if gte mso 9]> \s	<= !--[if gte mso 9]> \s
<= !--[if gte mso 9]> \s	<= !--[if gte mso 9]>
<= !--[if gte mso 9]> \s	<= !--[if gte mso 9]> \s
<= !--[if gte mso 9]> \s	<= !--[if gte mso 9]> \s