MIME-Version: 1.0 Content-Type: multipart/related; boundary="----=_NextPart_01C5ECCB.555BE850" This document is a Single File Web Page, also known as a Web Archive file. If you are seeing this message, your browser or editor doesn't support Web Archive files. Please download a browser that supports Web Archive, such as Microsoft Internet Explorer. ------=_NextPart_01C5ECCB.555BE850 Content-Location: file:///C:/304D0512/file3938.htm Content-Transfer-Encoding: quoted-printable Content-Type: text/html; charset="us-ascii"
پژوهش
هاي
جغرافيايي - ش=
1605;ارة
52، تابستان1384
صص 31-13
تحليل
و پيش بيني
آماري
خشكسالي و
دوره هاي خشك
كوتاه م=
دّت در
استان خراسا=
06;=
*
دكتر
زهرا حجازي
زاده- دانشيا=
585;
گروه
جغرافيا،
دانشگاه
تربيت معلّم
عليرضا
شيرخاني-كار=
88;ناس
ارشد جغرافي=
75;
پذير=
1588;
مقاله :
9/4/82
چكيد=
07;
=
78;حقيق
حاضر درصدد
شناسائي
رخداد
خشكسالي و دو=
585;ه
هاي كوتاه مدّت
وقوع آن در
منطقة=
span>
خراسان مي
باشد. جهت
دستيابي به
اين منظور از =
1583;و
روش بهره
گرفته شده
است. براي
بررسي وضعي=
ّت
خشكسالي هاي
منطقه از آما=
585;
بارش ماهان=
ة 34
ايستگاه طي=
ّ
سال هاي
تحقيق (1997- 1968) و
روش
گيبس- ماهر
استفاده شد. =
1711;ام
بعدي به شناخ=
578;
دوره هاي
كوتاه مد¡=
7;ت
وقوع خشكسال=
10;
اختصاص يافت.
اين كار نيز
با استفاده ا=
586;
روش زنجيرة
ماركف مرتب=
ة ا =
8;ّل
دو حالته
انجام شد. براي اين كا=
85;
كه از داده
هاي بارش
روزانة پنج
ايستگاه
منتخب در بخش
هاي مختلف
استان
استفاده شد،
ويژگي هاي مه=
605;ّ
مرتبط با دور=
607;
هاي تر و خشك
كوتاه مدّت همچون
احتمالات
ساده و
اقليمي،
فراواني روز=
07;ا،
طول دوره هاي
تر و خشك و نيز
سيكل هوايي ت=
593;يين
شد. سپس با
محاسبة
فراواني دور=
07;هاي
خشك، احتمال
وقوع اين دور=
607;
ها و سرانجام
دورة=
span>
بازگشت آنها
مشخّ=
span>ص
گرديد. تحليل
نتايج پرداز=
88;
بارش ماهانه
با روش نرمال،
شرايط ساله=
75;ي
مختلف از نظر
خشكسالي و
ترسالي را
معلوم ساخت=
؛ ب<=
span
lang=3DFA style=3D'font-size:11.0pt;font-family:"B Lotus";mso-bidi-language=
:FA;
layout-grid-mode:line'>ه گون=
1607;ايكه
57 درصد
ايستگاهها
در سال 1970 دارا¡=
0;
شرايط
خشكسالي
بسيار شديد ب=
608;دهاند.
برعكس، در سال 1991
تمام ايستگا=
07;ها
بارش دريافت=
10;
بالاتر از
ميزان نرمال
داشته و 76 درصد
از آنها نيز
ترسالي با شدّته=
1575;ي
مختلف را
تجربه كرده=
75;ند.
تعيين دقيق
مقدار احتما=
04;
دو روز خشك
متوالي، اخت=
04;اف
بين احتمالا=
78;
ساده و اقليم=
610;
وقوع روزهاي
تر و خشك و
نيزفراواني
وقوع دوره ها=
610;
خشك از نتايج
مهّ=
م
اين مطالعه م=
610;
باشد؛=
span>
چنان <=
/span>كه
احتمال دور=
ة خشك
متوالي از 71 تا=
98
درصد نوسان
داشت. بين
احتمالات
ساده و اقليم=
610;
خشكسالي
ايستگاهها
نيز اختلاف
چشمگيري
مشاهده نشد. ب=
span>ه لحا=
1592;
فراواني
روزهاي خشك
نيز در تمامي
فصول،=
span>
متوسّ=
span>ط
تعداد روزها=
10;
خشك ب=
1610;ست
روز و
بالاتر از آن
ميباشد.
=
=
واژگان
كليدي: خراس=
1575;ن،
خشكسالي، ده=
03;
ها، زنجيرة ماركف،
دوره هاي خشك
كوتاه مدّت.
ترديدي
نيست كه اقلي=
605;
در اشكال
گوناگون از ج=
605;له
خشكسالي نقش
تعيين كنندهR=
04;اي
در وضعيّ=
ت
اقتصادي و به
تبع آن شرايط
اجتماعي
جوامع دارد.
اين شرايط
بالاخص در
مورد برخي
كشورها مثل
ايران كه به=
لح&=
#1575;ظ
موقعيّت
جغرافيايي د=
85;
مناطق گرم و
خشك واقع اند=
548;
ملموس تر
است. حدود 78
درصد از وسعت 31=
3524
كيلومتر مربّعي
استان خراسا=
06;
از نظر آب
وهوايي دارا=
10;
اقليم
بياباني
ونيمه
بياباني مي
باشد و
استعداد بال=
75;يي
جهت ابتلا به
بلاياي طبيع=
10;
دارد.
وقوع
پديدة
خشكسالي و اث=
585;ات
زيانبار آن ك=
607;
بخش هاي
مختلف زندگي
انسان را تحت =
span>تأثي&=
#1585;
خود قرار داد=
607;
است، باعث
شده كه مخصوص=
575;ً در
دهه هاي اخير
متخصّصان
علوم جوّ=
ي و
نيز اقليم
شناسان
كشورهاي
مختلف جهان ب=
607;
جستجوي راه=
07;ايي
جهت مقابله ب=
575;
آن از طريق
مطالعة
شرايط وقوع
دوره هاي اين
رخداد در زما=
606; ها&=
#1610;
گذشته و نيز
پي بردن به
رفتارهاي خا=
89;ّ آن
در خصوص نحو
ساستري =
08;
كاپور5 (1970)
روشي را براي
ارزيابي
فراواني
روزهاي متوا=
04;ي
با بارندگي
كمتر يا بيشت=
585;
از آستانة=
مع=
يّن
ارائه دادند
كه در آن از
احتمالات
شرطي استفاد=
07;
شده است.
از
آنجاكه سيست=
05;
هاي سينوپتي=
03;
مؤثّر بر
بارندگي و
دوره هاي خشك
ممكن است به
مدّت چند روز
روي هر منطقه
دوام داشته
باشند، لذا
تعيين
احتمالات
رويدادهاي
متوالي مانن=
83;
يك روز تر به
دنبال يك روز
تر ديگر و يا
يك روز خشك به
دنبال يك روز
خشك ديگر لاز=
605;
خواهد بود.
مدل اح&=
#1578;مالي
زنجيرة
ماركف براي
تشريح
فراوانيطو =
4;انيمدّت
رفتار دوره=
07;اي
تروخشك جوّي
بسيار مناس=
76;
است.
كلارك و
كاراس1 (1989)
در يك حوضة=
آبريز روابط
تحليلي بين
بارندگي و
رواناب را
براي يك مدل
توزيع احتما=
04;
مورد نظر قرا=
585;
دادند و مدل
توزيع احتما=
04;
شرطي را براي
نشان دادن
چگونگي توال=
10;
بارش و
پتانسيل
تبخير و تعر
خاوير
مارتين ويد و
ليدا گومز2
(1998) كار منطقه
بندي شبه جزي=
585;ة
اسپانيا را ب=
585;
مبناي طول
دوره هاي خشك
از طريق روش
زنجيرة
ماركف انجام
دادند و بر
اساس آن نواح=
610;
مختلف اين
كشور را تقسي=
605;
بندي كردند. به
اين ترتيب كه
روش ماركفي د=
585;
نواحي شمالي =
575;سپانيا
كاملاً
پذيرفته شده =
608;
قابل قبول اس=
578;
و
بر عكس،
نواحي جنوبي
اسپانيا
تطبيقي با اي=
606;
روش ندارند و
در نهايت در
نواحي مركزي
اسپانيا اين
روش پذيرفته
شده است و=
لي&=
#1603;ن
اختلاف
محسوسي بين
مقادير تجرب=
10;
و برآورد شده
براي طولانيR=
04;ترين
دوره ها وجود
دارد.
مشابه
تحقيق فوق در
ايالات متّ=
حد<=
/span>ه
=
1578;وسّط
ويلكس3 (1998)
صورت گرفت كه
در آن ويژگي
در ايرا=
06;،
هاشمي (1347) با
استفاده از
مدل زنجيرة=
ماركف به
بررسي آمار
بارندگي
روزانه در
تهران پرداخ=
78;.
وي آستانة=
تر=
ي
و خشكي را
براي بارندگ=
10;
2/0 ميليمتر در
نظر گرفت و
فراواني دور=
07;
هاي خشك و تر
چند روزه را
ابتدا با
استفاده از م=
583;ل
ماركف و سپس
با استفاده ا=
586;
مدل برنولي
برآورد نمود =
608;
با مقادير
واقعي مشاهد=
07;
شده مقايسه
مشكاني (136=
2)
نيز احتمال
تواتر روزها=
10;
خشك و تر بابل=
1587;ر
را از ديدگاه
بيزي تجربي طّي
فصل بارش (مهر
تا شهريور)
براي دورة=
د=
ه
=
1587;الة 1350 ت=
1575;
1359 با آستانة=
خشكي و تري 1/0
ميليمتر در
روز بررسي
نمود و به اين
نتيجه رسيد =
&nb=
sp; كه
=
1583;اده
هاي بارندگي
روزانه اين
ايستگاه با
مدل زنجيرة=
ماركف مرتبة او=
ّل
مطابقت دارد.
تاكنون
دربارة منطق=
;ة
خراسان كه بخ=
588;
وسيعي از شرق
و شمالشرق
كشور را در بر
دارد،
تحقيق جامعي
با استفاده ا=
586;
اين روش صورت
نگرفته و=
از
اينرو تحقيق =
581;اضر
در پي دستياب=
610;
به اين اهداف
است :
الف-
شناخت وضعيّت ك=
لّي
خشكساليها¡=
0;
منطقه؛
ب-
شناسايي
ويژگيهاي
دوره هاي خشك.
در اين
تحقيق جهت
بررسي شرايط
خشكسالي منط=
02;ة
مورد مطالعه
از روش گيبس و
ماهر (1967)
استفاده شد. د=
1575;دههاي
مورد استفاد=
07;
در اين روش،=
دا=
ده
هاي بارش
سالانه براي سي
=
1587;ال
از 1968 تا 1997 را
شامل مي شود.
در اين مرحله
مقادير بارش
مذكور با
استفاده از
نرم افزار Hayfa
پردازش شده =
608;
مقادير بدست
آمده بر اساس
تقسيم بندي
دهكها و با
توجّه به جدو=
604;
شمارة (1) در
سه گروه با
شرايط
خشكسالي،
حالت نرمال و
وضعيّت
ترسالي دسته
بندي گرديد.
ارزش
كيفي
دهك
احتمال
وقوع (درصد)
=
خشكسالي
خيلي شديد
=
1
=
10
=
خشكسالي
شديد
=
2
=
20
=
خشكسالي
متوسّط
=
3
=
30
=
نرمال
=
4
=
40
=
نرمال
=
5
=
50
=
نرمال
=
6
=
60
=
ترسالي
متوسّط
=
7
=
70
=
ترسالي
شديد
=
8
=
80
=
ترسالي
خيلي شديد
=
9
=
90
=
ترسالي
بسيار بسيار
شديد
=
10
=
100
از آنجا
كه در تحقيقا=
578;
اقليمي و=
با&=
#1604;اخص
اقليم
كشاورزي
علاوه بر
شناخت خشكسا=
04;يها
پي بردن به
رفتار دوره=
07;اي
تر و خشك
كوتاه مدّ=
ت
چند روزه تا
چند هفتهاي=
48;
احتمالات
وقوع اين دور=
607;ها
و محاسبة=
دو=
رة بر
گشت دوره ها=
610;
تر و خشك از
اهمّيّت
بالايي
برخوردار
است، لذا بخش
مهمّي از
تحقيق حاضر ب=
607;
مطالعة اين
ويژگيها به
روش الگوي
ماركف اختصا=
89;
يافت. دادهه=
575;ي
استفاده شده
در روش زنجيرة
ماركف نيز
داده هاي بار=
588;
روزانة فصول
پاييز تا بها=
585;
از پنج
ايستگاه
منطقه مي باش=
583;
(ماههاي فصل
تابستان به=
دل&=
#1610;ل
فقدان بارش مؤث<=
span
lang=3DFA style=3D'font-size:13.0pt;font-family:"B Zar";mso-bidi-language:F=
A'>ّر د=
ر
فعّاليّت ها=
10;
كشاورزي مور=
83;
مطالعه قرار
نگرفت). اين
ايستگاهها
عبارتند از
مشهد،
سبزوار،
بيرجند، ترب=
78;
حيدريّه و
بربر قلعة=
بجنورد. در
انتخاب
ايستگاهها
شرط وجود آما=
585;
كامل و طولان=
610;
مدّت (سي سا&=
#1604;)
و توزيع نسبي
مناسب در سطح
منطقه لحاظ گ=
585;ديده
است (نقشة=
شمارة 1).
معمول=
8;رين
شكل، مدل
زنجيرة
ماركف مرتبة او=
ّل م=
يباشد
كه به شرح زير
بيان مي شود:
را&=
#1576;طة (1)
=
&nb=
sp; =
وجود
رابطة فوق =
8;
يا انطباق
زنجيرة
ماركف به سري
دادهها با
آزمون x 2
بررسي شد.
بر
آورد ماتريس
احتمال <=
/span>– انتقال
زنجيرة=
ماركف
=
نخستين
گام در اين
كار مشخّ=
ص
كردن مقدار
احتمال از يك
حالت به كلّ=
ي<=
span
lang=3DFA style=3D'font-size:13.0pt;font-family:"B Zar";mso-bidi-language:F=
A'>ّة
حالتهاي
ممكن است.
ماتريس
احتمال زنجي=
85;ة
ماركف ( P)
را براي مرتبة او=
ّل د=
و
حالته مي توا=
606;
به اين صورت
نوشت:
در اين
ماتريس روز
خشك با (=
span>0) و رو=
6;
مرطوب با (1)=
span>
نشان داده شد=
607;
است. جملة=
p11=
يعني
احتمال روز
مرطوب بعد از =
span>يك
روز مرطوب و
جملة p00<=
sub> بيان=
گر
احتمال روز
خشك بعد از يك
روز خشك
است.
=
به
منظور
استفاده از
ماتريس فوق د=
585;
محاسبات بعد=
10;
نمادهاي p
و q به شرح زير
جايگزين شدهR=
04;اند:
نقشه
1-پراكندگي
ايستگاه هاي =
605;ورد
مطالعه
با مشخّص
شدن عناصر
ماتريس،=
احتمال
انتقال برخي
خصوصيّات
مهمّ سري
مشاهدات
همچون
احتمالات
اقليمي خشكي =
608;
تري، طول
دوره هاي تر و
خشك، سيكل
اقليمي،
فراواني دور=
07;هاي
خشك و تر مورد
انتظار در هر
ماه و احتمال=
575;ت
سادة
خشكي و تري
بدست آمد كه
نتايج آنها د=
585;
جداول ش=
مارة
(5
تا 9)
آورده شده
است. نحوة=
محاسبة=
اي=
ن
خصوصيّ=
ات
به شرح زير
است:
1-&n=
bsp;
احتم=
الات
سادة<=
span
lang=3DAR-SA style=3D'font-size:13.0pt;font-family:"B Zar"'>
وقوع روزهاي
خشك و تر در هر
ماه كه از
تقسيم روزها=
10;
تر يا خشك هر
ماه بر تعداد
روزهاي همان =
605;اه
حاصل ميشود.
<=
span
style=3D'font-size:13.0pt;mso-bidi-font-family:"Times New Roman"'>2-&n=
bsp;
اح&=
#1578;مالات
اقليمي كه
نشان ميدهد
چند درصد از
دورة
مورد مطالعه
خشك و چند
درصد تر است و
از رابطه هاي
زير محاسبه م=
610;شوند: =
رابطة<=
sub> (1)
=3D
احتمال ساكن
وقوع روز تر =
ة (2) =3D
احتمال ساكن
وقوع روز خشك
3- طول دورهه=
اي
تر و خشك، كه
از اين روابط
جهت محاسبه
آنها استفاد=
07;
شد:
=
رابطة (3) E0
ة (4) E1&nbs=
p;
=3D طول
دورة
تر در هر ماه
يا طول دورة<=
sub> خشك
مورد انتظار
ّص شدن طو=
604;
دورههاي تر =
608;
خشك به راحتي م=
10;
توان با جمع
آنها مقدار
سيكل هوايي ر=
575;
نيز براي هر
يك از اين
دوره ها تعيي=
606;
كرد. سيكل هوا=
1610;ي
نشان دهند=
ة<=
sub> يك موس =
5;
تر و يك موسم
خشك متوالي
است.
&=
nbsp; =
رابطة<=
sub> (5) Ec<=
/b>=3D
سيكل هوايي د=
585;
هر ماه
ترين
ويژگيهاي
قابل محاسبه
با اين روش،<=
sub> تعيين =
5;توسّ<=
sub>ط
روزهاي تر و
خشك در هر ماه
است. به عبارت
ديگر اين كه در ه=
5;
ماه به طور متو=
87;ّ<=
sub>ط چند
روز تر يا خشك
داريم كه با
استفاده از
روابط 6 و 7 مشخّ<=
sub>ص شد:
&nbs=
p; =
=
رابطة (6) r0<=
span
style=3D'font-size:13.0pt;font-family:"B Zar";mso-ansi-font-weight:bold;
mso-ansi-font-style:italic'> =3D
فراواني
وقوع، متوسّ<=
sub>ط تعداد
روزهاي خشك ه=
585;
ماه
=
رابطة (7) r1=3D
فراواني
وقوع، متوسّ<=
sub>ط تعداد
روزهاي تر
همان
ماه
n =
=3D
تعداد روز در
هر ماه
ة=
دورههاي خش=
03;n<=
/sub> روزه در
طول دورة=
مطالعه (معيا=
585;
تر بودن يك
روز، دريافت
بارش حداقل 1/0
ميليمتر يا
بيشتر است)،
به همراه دورة
برگشت آنها
پيش بيني شد.
ة<=
sub> (8)، دوره=
;هاي
خشك n
Dn =3D تعدا=
583;
دورههاي خش=
03; n<=
/sub> روزه در يك
دورة مع=
يّن =
n<=
/sub> =3D طول دورة خش=
ك
N&nbs=
p;
=3D
تعداد كلّ
روزهاي دورة
آماري =
&nb=
sp; =
&nb=
sp;
p =
08; q=3D عناصر
ماتريس
احتمال
انتقالي رابطة=
(9)، دو=
585;ة
برگشت را نشا=
606;
ميدهد.
نتايج مربوط
به دورة برگشت ه=
ر
يك از اين
دورهها در
نمودارهاي شمارة
Tn=
=3D
دورة
برگشت دور=
ة خش=
ك n<=
/sub> روزه =
n =3D طول م=
1583;ّت
دورههاي خش=
03;
مورد نظر نتاي=
ج
بحث و نتيجه
گيري در بررس=
10;
نتايج تحقيق
در دو بخش مجز=
span>ّا
ابتدا به
تشريح شرايط
كلّي خشكسال=
10;هاي
حاكم بر منطقة م=
ورد
=
1605;طالعه
كه از بررسي 34
ايستگاه حاص=
04;
شد، پرداخته =
608;
در ادامه
ويژگيهاي
دوره هاي خشك
كوتاه مدّ=
ت ر=
ا
با استفاده ا=
586;
نتايج 1<=
i>- تحليل
خشكساليه=
5;ي
منطقه با تطبي=
02;
يافته هاي
حاصل از
پردازش داده
هاي بارش
ماهانة
ايستگاهها¡=
0;
منطقه با توجّه ب=
ه گروه
بندي تعيين
شده در جدول
شمارة (1)
شرايط اقليم=
10;
منطقه طيّ دو=
585;ة
مورد مطالعه
مشخّص شد كه ن=
1578;ايج
آن در جدول
شمارة (2)
خلاصه شده
است. نتايج اي=
1606;
جدول بيانگر
آن است كه در
اين منطقه در
دورة مورد
مطالعه،=
سا=
لهاي
1970 و 1991 به ترتيب
خشك ترين
و مرطوب تر&=
#1610;ن
سالها جدول 2-
شرايط اقليم=
10;
34 ايستگاه
مطالعه شده
نسبت به نرما=
604;
سي
س&=
#1575;له تع=
1583;اد
ايستگاه هاي
درگير با
خشكسالي=
تع=
1583;اد
ايستگاه هاي
درگير با
ترسالي=
ده=
1603; ده=
1603; 30 20 10 90 + 80 70 5/9 0 4 0 8/72 14 7 10 1968 2/76 11 9 12 5/9 1 1 2 1969 81 4 6 24 0 0 0 0 1970 5/59 7 12 6 2/26 5 3 3 1976 6/78 4 8 21 5/9 1 1 2 1983 8/72 2 8 21 4/2 0 1 0 1984 2/71 5 6 19 6/28 5 4 3 1988 8/72 5 7 19 9/11 3 1 3 1989 0 0 0 0 2/76 12 14 10 1991 5/9 4 0 0 6/66 14 6 8 1992 5/59 5 8 12 19 2 5 1 1993 7/16 6 1 0 4/52 11 8 3 1997 در تحلي=
04;
ويژگيهاي
دورههاي خش=
03; شرايط
پنج ايستگاه
مشهد، سبزوا=
85;،
بيرجند، ترب=
78;
حيدريّه و
بربر قلعة=
بجنورد با
استفاده از
روش ماركف
مورد بررسي ق=
585;ار
گرفت كه در
اين بخش به
بررسي آنها احتمال̴=
4;هاي
شرطي مرتبة=
او=
ّل
دورههاي خش=
03;
و تر اين
ايستگاهها
در جدول شمارة (3)
آمده است.
اعداد هر كدا=
605;
از سلّوله=
اي
اين جدول
همانند مدل
زنجيرة
ماركف مرتبة او=
ّل د=
و
حالته نوشته
شده و بيانگر
وقوع حالات
مختلف در دورة
مورد بررسي نتايج
ارائه شده
تا اين قسمت
وضعيّت ماه=
;انة
ايستگاهها
را از نظر
دورههاي خش=
03;
و مرطوب نشان =
8204;داد.
جهت شناسايي
احتمالهاي
شرطي مرتبة=
او=
ّل
براي كلّ
دوره، تشخيص
احتمال وقوع
يك روز خشك
بعد از يك روز
خشك ديگر در ك=
1604;ّ
دورة آماري د=
585;
هر يك از
ايستگاهها =
84;رجد&=
#1608;ل
شمارة (4) ار&=
#1575;ئه
شده كه در آن
احتمالات
شرطي مختلف
براي هر پنج
ايستگاه در ك=
604;ّ
دورة آماري
محاسبه گ=
رديده
=
1575;ست.
طبق اين
جدول احتمال p00<=
/sub>
براي تمام
ايستگاهها¡=
0;
مطالعه شده ط=
610;ّ
دورة مورد بح=
579;
هيچگاه از 80
درصد كمتر
نيست. چنان كه
حدّاقل آن را
به ميزان 7/83
درصد در
ايستگاه مشه=
83;
و ماكزيمم
وقوع را نيز
در ايستگاه
جنوبي بيرجن=
83;
به ميزان 7/88
درصد شاهديم. با توجّه ب=
ه
اين كه
ايستگاهها¡=
0;
مطالعه شده د=
585;
نواحي متفاو=
78;
آب و هوايي اي=
1606;
استان واقع ا=
606;د، مي=
توان
نتيجه گرفت البتّ=
ه
اين نكته را
نيز بايد مدّ =
1606;ظر
داشت كه با
توجّه به
گستردگي بسي=
75;ر
زياد خراسان
بزرگ،
دستيابي به
نتايج مطلوب تر
قطعاً
مستلزم مطال=
93;ة
ايستگاهها¡=
0;
بيشتري است و
نميتوان با
قاطعيّت
كامل نتايج
بدست آمده
براي اين
ايستگاه ها ر=
575;
به ساير مناط=
602;
اين استان ني=
586;
تعميم داد. برخي
خصوصيّات
مهمّ ديگر
مرتبط با ويژ=
711;يهاي
دورههاي خش=
03; و
مرطوب با
استفاده از
ماتريسهاي
احتمال زنجي=
85;ة
ماركف محاسب=
07;
شد كه نتايج
آن در جداول
شمارة (5 تا 9) ا=
رائه
شدهاست. اي=
;ن
ويژگيها
شامل
احتمالات سا=
83;ة
شرطي و
احتمالات
اقليمي دورهR=
04;هاي
خشك و مرطوب،
فراواني وقو=
93;
اين روزها، ط=
608;ل
هر يك از اين
دورهها و
سيكل تركيبيR=
04;شان
ميباشد. در
اين بخش به
تشريح اين
ويژگيها ميR=
04;پردازيم: جدول 3-
ماتريس
احتمال هاي
شرطي مرتبة اوّل
دورههاي خش=
03;
و مرطوب تربت
حيدريّه بربر
قلعه سبزوا=
1585; بيرجن=
1583; 18/0 49/ 82/0 51/0 209/0 496/0 791/0 504/0 193/0 447/0 807/0 553/0 2=
1/0 3=
88/0 7=
9/0 6=
1/0 1=
84/0 4=
35/0 8=
15/0 5=
36/0 فوريه 23/0 54/0 77/0 46/0 22/0 53/0 77/0 47/0 193/0 52/0 807/0 48/0 1=
77/0 4=
2/0 8=
22/0 5=
83/0 2=
06/0 4=
23/0 7=
94/0 5=
77/0 285/0 6/0 714/0 399/0 259/0 549/0 742/0 45/0 22/0 572/0 78/0 428/0 2=
11/0 5=
05/0 7=
89/0 4=
94/0 1=
96/0 5=
13/0 8=
04/0 4=
86/0 آوريل 233/0 531/0 766/0 469/0 184/0 45/0 815/0 55/0 178/0 536/0 822/0 464/0 1=
62/0 4=
3/0 8=
38/0 5=
68/0 1=
26/0 5=
07/0 8=
73/0 4=
92/0 مه 166/0 435/0 833/0 565/0 131/0 325/0 87/0 675/0 154/0 474/0 845/0 526/0 1=
12/0 3=
38/0 8=
88/0 6=
62/0 0=
63/0 2=
6/0 937/0 74/0 ژوئن 042/0 386/0 985/0 614/0 0=
35/0 2=
62/0 9=
65/0 7=
83/0 0=
47/0 4=
08/0 9=
53/0 5=
9/0 0=
32/0 1=
35/0 9=
65/0 8=
65/0 0=
16/0 1=
87/0 9=
84/0 8=
12/0 اكتبر 071/0 404/0 928/0 595/0 0=
4/0 2=
72/0 9=
6/0 7=
27/0 0=
84/0 3=
8/0 9=
16/0 6=
2/0 0=
46/0 3=
8/0 9=
53/0 6=
2/0 0=
23/0 3=
45/0 9=
76/0 6=
55/0 نوامبر 097/0 364/0 903/0 635/0 0=
86/0 3=
69/0 9=
13/0 6=
31/0 1=
17/0 4=
5/0 8=
33/0 5=
5/0 8=
8/0 3=
74/0 9=
11/0 6=
26/0 0=
56/0 3=
3/0 9=
43/0 6=
71/0 163/0<=
b> 462/0 837/0 538/0 148/0 413/0 852/0 587/0 151/0 471/0 849/0 529/0 134/0 375/0 866/0 325/0 113/0 379/0 887/0 621/0 2-1-
احتمالات سا=
83;ة
شرطي و
احتمالات
اقليمي مقايسة مقادير
احتمالات
شرطي وقوع
روزهاي خشك و
تر در هر ماه و
احتمالات
اقليمي همان
ماه كه بيانگ=
585;
ايّا=
1605;
تر و خشك به صورت
درصدي است
(ستون اوّ=
ل
و دوّم
جداول 5 تا 9)، نشان مي
دهد كه اختلافات
بسيار جزئي بين اي=
606;
احتمالات
وجود دارد؛ به طوري كه به ندرت
اين ميزان
اختلاف از يك
درصد تجاوز م=
610;
كند. حداكثر
اختلاف
مشاهده شده د=
585;
ايستگاه مشه=
83;
در ماه ژوئن
به ميزان 1/1
درصد است. اين
مقدار در
ايستگاه ترب=
78;
حيدريّ=
ه
در ماه دسامب=
585;
1/1 درصد و در
بربر قلعة بجنورد
به يك درصد
در ماه آوريل
مي رسد. در
ايستگاه
سبزوار حدّا=
03;ثر
اختلاف
مشاهده شده
مربوط به ماه
ژانويه به
ميزان 7/2 درصد
است. اين
شرايط به صورت
بارزتر در
ايستگاه
بيرجند براي
ماه نوامبر =
602;ابل
مشاهده است ك=
607;
بيشترين
ميزان اختلا=
01;
را به مقدار
2/4درصد به خود
اختصاص داده
است. با توجّه ب=
ه
اين كه
اين اختلافا=
78;
بسيار جزئ=
ي
بوده و در
اكثر ماهها
مقدار آن از
همان يك درصد
مورد اشاره
فراتر نيست،
لذا مي توان
نتيجه گرفت 2-2-فراواني
وقوع روزهاي
خشك چنانچه
فراواني
روزهاي خشك
بدست آمده در
دورة
زماني مورد
نظر كه در
ستون سوّم جداول (5 تا 9) آمده را =
به صورت
ماهانه مورد
بررسي قرار
دهيم،=
مشاهده مي كنيم كه د=
1585;
تمام ماهها=
10;
فصول مطالعه
شده،
تعداد روزها=
10;
خشك به طور
متوسّ=
ط
بيست ر=
1608;ز
و بالاتر از
آن مي باشد و
تقريباً در
هيچ مورد كمت=
585;
از بيست روز
نيست. كمترين
فراواني
دورههاي خش=
03;
مشاهده شده
مربوط به
ايستگاه مشه=
83;
طيّ م&=
#1575;ههاي
ژانويه و مار=
587;
است كه هيجده =
1585;وز
مي باشد 2-3-
طول ميانگين
دوره هاي
خشك مطابق
جداول شمار=
7; (5 ت=
5; 9)
طول دورهها=
10;
خشك در اين
ايستگاهها
تفاوتهاي
چشمگيري با
يكديگر دارن=
83;.
نتايج
بدست آمده ب=
607;
جز در دو مورد
در تمام ماه=
607;اي
ديگر منطقي
است. بدين
ترتيب در حال=
610;
كه طول دورة=
خش=
ك
در ماه اكتبر
ايستگاه برب=
85;
قلعه دوازده =
585;وز
است و اين دور=
1607;
تمام اين ماه
را در ايستگا=
607;
بيرجند شامل =
605;يشود.
اين شرايط
براي ماه ژوئ=
606;
اين ايستگاه
نيز برقرار
است؛ امّ=
ا د=
ر
ساير ايستگا=
07;ها
و ماهها
شرايط كاملاً
منطقي برقرا=
85;
است. با اين
وجود چنانچه
نتايج بدست
آمده را براي
كلّ دورة=
آماري در نظر
بگيريم،=
نتايج حاصل
كاملاً قابل
توجيه است. با اين
وجود حداقل =
605;يانگين
طول دورة=
خش=
ك
براي تمام
ايستگاهها
ماه مارس است
كه در هيچكدا=
605;
به جز بيرجند
به پنج روز
نميرسد. حد W/WW/D EC 103/0 897/0 89/0 106/0 6/27 4/3 08/14 68/1 76/15 123/0 877/0 867/0 132/0 01/26 99/3 31/10 57/1 88/11 208/0 792/0 788/0 212/0 43/24 57/6 17/6 66/1 88/7 257/0 743/0 738/0 262/0 88/22 12/8 55/5 97/1 5/7 33/0 67/0 667/0 333/0 7/18 32/9 35/4 17/2 5/6 412/0 58/0 583/0 417/0 1/18 9/12 51/3 51/2 6 324/0 676/0 668/0 332/0 04/20 96/9 3/4 13/2 43/6 232/0 767/0 773/0 227/0 99/23 04/7 6 78/1 78/7 075/0 925/0 936/0 064/0 02/29 98/1 81/23 63/1 44/25 خص=
1608;صيّات
ماركفي اح=
1578;مالات
شرطي اح=
1578;مالات
اقليمي فر=
1575;واني
روزها طو=
1604;
ميانگين
دوره ها سي=
1603;ل
هوايي ما=
1607; W/WW/D EC اك=
1578;بر 031/0 969/0 966/0 034/0 95/29 05/1 5/43 53/1 45 نو=
1575;مبر 119/0 881/0 923/0 077/0 7/27 3/2 76/17 5/1 35/19 دس=
1575;مبر 195/0 805/0 81/0 192/0 05/25 95/5 14/7 7/1 83/8 ژا=
1606;ويه 25/0 75/0 752/0 246/0 36/23 64/7 43/5 78/1 21/7 فو=
1585;يه 254/0 746/0 738/0 262/0 66/20 34/7 88/4 7/1 58/6 ما=
1585;س 283/0 717/0 713/0 287/0 1/22 9/8 1/5 06/2 16/7 آو=
1585;يل 219/0 781/0 796/0 204/0 88/23 12/6 93/7 03/2 96/9 مه 083/0 917/0 921/0 078/0 57/28 43/2 87/15 35/1 22/17 ژو=
1574;ن 017/0 983/0 98/0 02/0 4/30 6/0 5/62 23/1 73/63 خص=
1608;صيّات
ماركفي اح=
1578;مالات
شرطي اح=
1578;مالات
اقليمي فر=
1575;واني
روزها طو=
1604;
ميانگين
دوره ها سي=
1603;ل
هوايي ما=
1607; W/WW/D EC اك=
1578;بر 047/0 953/0 948/0 052/0 4/29 6/1 25 37/1 37/26 نو=
1575;مبر 114/0 886/0 88/0 12/0 4/26 6/3 63/11 58/1 21/13 دس=
1575;مبر 242/0 758/0 747/0 253/0 16/23 84/7 6 35/1 8 ژا=
1606;ويه 295/0 705/0 707/0 292/0 9/21 05/9 88/4 99/1 8/6 فو=
1585;يه 32/0 68/0 68/0 32/0 04/19 96/11 5/4 13/2 6/6 ما=
1585;س 358/0 642/0 634/0 365/0 65/19 35/11 86/3 22/2 08/6 آو=
1585;يل 252/0 748/0 75/0 25/0 48/22 52/7 4/5 82/1 2/7 مه 172/0 828/0 84/0 162/0 04/26 02/5 6/7 48/1 8/9 ژو=
1574;ن 045/0 955/0 957/0 043/0 67/29 33/1 57/28 28/1 85/29 خص=
1608;صيّات
ماركفي اح=
1578;مالات
شرطي اح=
1578;مالات
اقليمي فر=
1575;واني
روزها طو=
1604;
ميانگين
دوره ها سي=
1603;ل
هوايي ما=
1607; W/WW/D EC اك=
1578;بر 06/0 938/0 93/0 07/0 86/28 14/1 74/21 6/1 35/23 نو=
1575;مبر 12/0 88/0 88/0 12/0 4/26 6/3 36/11 6/1 13 دس=
1575;مبر 208/0 792/0 79/0 21/0 45/24 55/6 21/6 66/1 87/7 ژا=
1606;ويه 252/0 717/0 744/0 256/0 4/23 9/7 5 64/1 64/6 فو=
1585;يه 243/0 757/0 767/0 233/0 5/21 5/6 65/5 71/1 36/7 ما=
1585;س 302/0 698/0 7/0 3/0 7/21 3/9 74/4 2 74/6 آو=
1585;يل 219/0 781/0 778/0 222/0 34/23 66/6 17/6 76/1 9/7 مه 153/0 847/0 855/0 145/0 5/26 5/4 93/8 5/1 43/10 ژو=
1574;ن 04/0 96/0 964/0 036/0 9/29 1/1 25/31 15/1 6/32 خص=
1608;صيّات
ماركفي اح=
1578;مالات
شرطي اح=
1578;مالات
اقليمي فر=
1575;واني
روزها طو=
1604;
ميانگين
دوره ها سي=
1603;ل
هوايي ما=
1607; W/WW/D EC اك=
1578;بر 116/0 884/0 88/0 12/0 28/27 72/3 12 61/1 61/13 نو=
1575;مبر 176/0 83/0 825/0 175/0 74/24 26/5 55/8 81/1 36/10 دس=
1575;مبر 24/0 76/0 76/0 24/0 56/23 44/7 78/5 84/1 62/7 ژا=
1606;ويه 255/0 745/0 74/0 26/0 94/22 06/8 18/5 8/1 98/6 فو=
1585;يه 29/0 71/0 713/0 287/0 20 8 18/5 1/2 26/7 ما=
1585;س 34/0 66/0 66/0 34/0 46/20 54/10 54/4 33/2 88/6 آو=
1585;يل 27/0 73/0 72/0 28/0 6/21 4/8 62/5 15/2 77/7 مه 23/0 77/0 77/0 23/0 87/23 13/7 5/6 9/1 4/8 ژو=
1574;ن 076/0 924/0 926/0 074/0 7/28 3/2 3/21 69/1 23 2-4- سيك=
1604;
هوايي مجموع
دورههاي
بارز و پيدر=
662;ي
خشك و تر كه با
عنوان سيكل
هوايي ناميد=
07; ميشود، در
ستون آخر
جداول شمار=
7; 2-5- دور=
1607;
هاي خشك n دورة=
خش=
ك
همان طورك=
ه
قبلاً ذكر شد<=
/span>، به
دوره هاي
داراي بارش
كمتر از 1/0 ميلي=
; مت&=
#1585;
و يا كلّاً
فاقد بارش
اطلاق در اين
بخش فقط نتاي=
580;
بدست آمده
براي ايستگا=
07; مشهد
به عنوان
نمونه در جدو=
604;
شمارة (10)
آورده شده اس=
578;
كه به تفسير
نتايج آن مي=
662;ردازيم.
نتايج ساير
ايستگاهها
نيز روند
مشابهي را
نشان ميدهد
كه جهت
پيشگيري از
طولاني شدن
بحث از ذكر آن&=
#1607;ا
صرفنظر ميگ=
85;دد. بررسي
ماهانة نتاي=
ج
(جدول شمارة=
10)
نشان ميدهد كه
=
1575;يستگاه
مشهد در پر
بارانترين
ماه خود يعني
مارس كه به=
طو&=
#1585;
متوسّط
حدود 18/57 ميلي مت&=
#1585;
بارش دريافت
مي كند، طبق
بر آورد انجا=
605;
شده طيّ س=
ي
=
1587;ال،
120 دورة خشك
يك روزه، 100 دور=
;ة
خشك دو روزه، 84
دورة خشك سه
روزه داشته
است؛ در حالي كه
دورههاي
دراز مدّ=
ت 29=
8; 30
و 31 روزة آن ه=
5;
كدام فقط يك
بار اتّفاق
افتاده است. ام=
ّا د=
ر
همين زمان در
ماه اكتبر ب بررسي
نتايج حاصل ا=
586;
رابطة
رگرسيوني
برقرار شده=
مي&=
#1575;ن
مقادير
مشاهده و بر
آورد شدة=
دوره هاي خش=
603;
ايستگاه مشه=
83;
جهت سنجش
ميزان دقّ=
ت
رابطة (8) در
محاسبة دوره=
;
هاي خشك نشان
ميدهد كه
ميزان دقّ=
ت و
اطمينان مور=
83;
نظر براي
تقريباً همة ما=
هها
به استثناء
ژوئن بالاتر
از 99% است. 2-6-
ارزيابي دورة
برگشت دوره
هاي خشك=
<=
o:p> <=
o:p> <=
o:p> <=
o:p> <=
o:p> <=
o:p> <=
o:p> <=
b>ج=
;دول
10- فراواني
دورههاي خش=
03;
شمارش و
برآورد شدة ايستگاه
مشهد دسا=
605;بر نوا=
605;بر اكت=
576;ر ژوئ=
606; م آور=
610;ل مار=
587; فور=
610;ه ژان=
608;يه رو=
ز 4 6
(1
تا 8) نشان داد=
607;
شده است. =
را&=
#1576;طة (9)، دو=
585;ة
برگشت موسم=
07;اي
خشك =
=
پنج ايستگاه=
10;
كه به روش
ماركف مطالع=
07;
شدند، مورد
بررسي قرار م=
610;
دهد.
=
1576;وده
اند. در سال 1970
حدود 81 درصد از
ايستگاهها
ميزان درياف=
78;
بارش پايين ت=
585;
از حدّ
نرمال داشته =
608;
از اين ميان
نزديك به 57
درصد ايستگا=
07;هاي
منطقه شرايط
خشكسالي
بسيار شديد ر=
575;
پشت سر گذاشت=
607;
اند. بر عكس در
سال 1991 تمامي
ايستگاهها
بارش دريافت=
10;شان
بالاتر از حدّ
نرمال بوده،
علاوه براين 2/76
درصد از آنها
وضعيّت
ترسالي را با =
span>
=
1588;دّت
هاي مختلف
شاهد بوده
اند.
=
نمي
توان انتظار
وقوع دوره ها=
610;
مرطوب زيادي
را در منطقه
داشت. به
طوري كه شاهد
هستيم، هيچي=
03;
از ايستگاه
هاي منطقه
احتمال
بالاتر=
از50 در صد
براي وقوع p11 ط=
10;ّ
اين دوره ر=
ا
=
1578;جربه
نكرده اند و
حدّاكثر
احتمال وقوع
اين وضعيّ=
ت ر=
ا
به ميزان 1/47
درصد در مناط=
602;
شمالي در
ايستگاه برب=
85;
قلعه مي توان
مشاهده كرد ك=
607;
اين امر
نشانگر تفاو=
78;
اقليمي اين
منطقه به لحا=
592;
شرايط
كوهستاني
متفاوت و مت
=
1575;ستان
است.
=
75;يستگاه
ژانوي=
1607;
مار=
587;
جد=
;ول
4- ميانگين
عناصر ماتري=
87;
هاي احتمال
انتقال زنجي=
85;ة
ماركف
بيرجند
سبز =
8;ار
برب=
5;قلعه
بجنورد
ترب=
8;
حيدريه
مشه=
3;
(جدول ش=
مارة
5) و بيشترين
فراوانيه=
5;
را نيز مي
توان در
ايستگاهها¡=
0;
جنوب منطقه ا=
586;
جمله بيرجند =
588;اهد
بود كه تقريب=
575;ً
بيست و نه روز
است (جدول شمارة 6). ّت&=
#1607;اي
متفاوت در
ايستگاهها
رخ ميدهد.
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
<=
/span>
(5
تا 9) نشان د=
اده
=
1588;ده
است. بديهي
است كه بر
اساس نتايج
بدست آمده
طولانيتري =
6;
سيكلها
مربوط به ماه=
204;هاي
خشك و ت=
ر
است و كوتاه=
578;رين
اين دورهها
نيز در ماهه=
575;ي
مرطوب
نظير فوريه =
608;
مارس مشاهده =
605;يگردد.
به لحاظ
ايستگاهي هم
ايستگاهها¡=
0;
بربرقلعه و
بيرجند به
ترتيب داراي =
603;مترين
و بيشترين
سيكلهاي
هوايي ميبا=
88;ند.
=
1605;ي
شود. در بررس=
ي
نتايج دوره=
07;اي
خشك مشخّ=
ص ش=
د
كه فراواني
دورههاي يك
تا ده روزه در &=
#1607;مة
ايستگاهها =
08;
ماههاي مور=
83;
مطالعه از
بيشترين
فراواني
برخوردار
است و به تدري=
ج
تا دورههاي
طولاني تر از
تعداد
فراوانيها¡=
0;
مربوطه كاست=
07;
=
1605;ي
شود.ة آن=
به
=
1578;رتيب
8 ، 7 ،7 دوره بود=
07;
است. اين امر
از آنجا ناشي
مي شود كه در
ماهها و
ايستگاهها¡=
0;
مرطوب تر
تعداد دفعات=
10;
كه بارش با
آستانة
بالاتر از حدّ
مورد نظر و=
صر&=
#1601;نظر
از اين كه چه
مقدار افزو =
6; از
آستانة
1/0ميليمتر رخ
مي دهد،
بيشتر است. در
نتيجه تعداد
دوره هاي خش=
603;
كوتاه مدّ=
ت
بيشتر از دور=
607;
هاي دراز مددورة برگشت
دورههاي خش=
03;
با استفاده ا=
586;
رابطة=
(9)
براي ماه هاي
مورد مطالعه
محاسبه شدكه
نتايج آ=
ن
در نمودارها=
10; شمارة <=
span
lang=3DFA style=3D'font-size:13.0pt;font-family:"B Zar";mso-bidi-language:F=
A;
font-weight:normal'>(1 تا 8) آورده شد=
07;
است. به عنوان
مثال طبق
نمودار شمارة (8) در ما =
7;
دسامبر در
تمام ايستگا=
07;
ها بازگشت دو=
585;ههاي
خشك يك تا پان=
1586;ده
روز كمتر از
پنج
سال ميباشد.
هر چه به دوره=
8204;هاي
خشك طولاني=
78;ر
ميرسيم، دورة برگشت
آنها نيز
طولانيتر م=
10;شود.
اين روند را
در مورد تمام
ماهها و
ايستگاه ها م=
610;توان
شاهد بود.
ماه
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
ب=
585;آورد
شمار=
;ش
1
2
3
5
7