موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
عوامل ناپایداری دامنهها در مناطق کوهستانی غرب دریاچة ارومیّه
FA
دکتر ایرج
جباری
استادیارگروه جغرافیا، دانشگاه رازی کرمانشاه
27428512
نوارکوهستانی موجوددرغرب دریاچة اورمیّه درمعرض ناپایداریهای دامنهای متعدّدی است . ریزش وواژگونی، بهمن مواد، خاک روانی،گل روانی، لغزشهای چرخشی ولغزشهای مرکّب هریک سهم ویژهای دراین ناپایداریها برعهده دارند. ریزشها و واژگونیها بیشترین مساحت را اشغال میکنند؛ ولی لغزشهای چرخشی ازنظر فراوانی، شدّت وقوع و میزان خسارتهای تحمیلی ازدرجة اهمّیّت بالایی برخوردارهستند. حرکات ازنوع ریزش وواژگونی بیشتر درنواحیای رخ میدهد که یا آهک از زیر انحلال یافته و یا کنگلومرای به ضخامت حدّاقل سه متر که دارای لایهبندی تدریجی است، از سطوح پایین تخریب پیدا نموده باشد. هرچند که در وقوع گلروانی و بهمن مواد نیز نابودی پوشش گیاهی نقش ایفاء میکند؛ ولی حدّاقل درمورد بهمن مواد، این تخریب را به گذشتههای دور میتوان نسبت داد. علیرغم دلایلی که برای حرکات دامنهای یادشده بیان گردید، دروقوع لغزشهای چرخشی وخاک روانیها، نقش انسان درکاهش آستانة لغزشپذیری آشکارتر است. علاوه بر آن که نوع و میزان نفوذپذیری نهشتههای سطحی، شیب زمین و بارشها توجیهگر اصلی پراکندگی وقوع لغزشهای چرخشی وخاک روانیها بشمار میرود، فعّالیّتهای انسانی ازجمله ایجاد کانالهای آبیاری، جادّهها و ساخت و سازها، کشت و زرع بر روی این مواد و عبور لولههای انتقال آب، در مقیاس وسیعی توانسته است تا تحریک پذیری موادّ زمین را در قبال این حرکات به میزان زیادی تقلیل دهد.
اورمیّه,زمین ریخت شناسی,زمین لغزه,ناپایداری دامنهها.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10054.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10054_66169a0357986e367c0509e5c0f170c0.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
تجزیه و تحلیل دما و یخبندان در ارتباط با اقلیم فرودگاهی
FA
دکتر سعید جهانبخش
اصل
دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تبریز
39752728
دکتر حمید
زاهدی
دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تبریز
31614449
عباس
حسینی
دانشجوی دور? دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تبریز
93347414
گسترش روز افزون صنعت هواپیمائی، ضرورت احداث فرودگاههای مناسب را امری اجتناب ناپذیر میسازد. در این رابطه مکانیابی و طرّاحی قسمت های مختلف فرودگاه نیازمند مطالعه و شناخت جامع عناصر و عوامل آب و هوائی مرتبط با فنّ هوانوردی است. دما یکی از عوامل مؤثّر در مطالعات اقلیمی بوده و نقش تعیین کننده ای در شناخت شرایط محیطی دارد. پدید? یخبندان که نتیجة کاهش دما در محیط می باشد، در امر هوانوردی دارای اهمّیّت زیادی است؛ زیرا وقوع یخبندان چه در سطح باند و چه بر روی بدنه و کنترل فرامین هواپیما بالاخص به هنگام نشست و برخاست آن عامل بسیار خطرناکی برای ایمنی هواپیما محسوب می شود. با توجّه به این که انتظار میرود در سال های آتی به دلیل نیازهای عمومی منطقه، فرودگاه مشترک و چند منظوره ای در مجاورت شهر میانه واقع در استان آذربایجان شرقی احداث شود؛ لذا در این پژوهش عنصر دما و به تبع آن پدیدة یخبندان به عنوان یکی از عوامل آب و هوایی مؤثّر در مطالعات اقلیم فرودگاهی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.
برای انجام این مطالعه از آمار و اطّلاعات یازده سال?(1997-1987) دما و تعداد روزهای یخبندان ایستگاه سینوپتیک میانه استفاده شده است. تجزیه و تحلیل های دمایی منطقه و بررسی میانگین، حدّاکثر و حدّاقل مطلق دما نشان می دهد که منطقهء مورد مطالعه در طیّ سال های متوالی دارای تابستان های گرم تا بسیار گرم و زمستان های سرد تا بسیار سرد بوده و دامنهء تغییرات نهائی دما با 4/67 درج? سانتی گراد بسیار چشمگیر است. تطبیق دورة برگشت دما با روش توزیع نرمال نشان می دهد که طیّ?چهل سال آینده احتمال دارد میانگین حدّاکثر دما به 46/42 درج? سانتی گراد نیز برسد. بررسی آمار و ارقام مربوط به تعداد روزهای یخبندان نشان می دهد که با در نظر گرفتن انحراف معیار به مدّت سیزده روز با اطمینان 95 % تاریخ تقریبی شروع یخبندان در منطقه در ماه اکتبر بوده و در ماه ژانویه به حدّاکثر خود (28 روز) میرسد. در ادامة این بررسی با استفاده از دماهای میانگین متوّسط روزانه و میانگین حدّاکثر روزانه، درجه حرارت مرجع فرودگاه تعیین گردیده و تصحیحات مربوط به طول پایة باند پرواز برای هر رده فرودگاه انجام شده است. در نهایت راهکارها و پیشنهاداتی نیز در این زمینه ارائه گردیده است.
اقلیم کاربردی,دما,یخبندان,اقلیم فرودگاهی,میانه
https://jrg.ut.ac.ir/article_10055.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10055_3163d9077014d08f047bf0986a09d2a0.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
بررسی تغییرات تپّههای ماسهای ساحلی استان سیستان و بلوچستان (از سال 1346 تا 1372)
FA
دکتر محمد رضا
غریب
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
gharibreza4@ yahoo.com
دکتر احمد
معتمد
استاد دانشکده علوم و فنون دریائی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران شمال)
ghorbanli@ yahoo.com
منطقة ساحلی غیر سنگی شرق دریای عمّان از واحدهای رسوبی محیطهای بیابانی، رودخانه ای، ساحلی و دریائی کمعمق تشکیل شده و مهمترین آنها که حاصل اندرکنش توأم فرایندهای دریائی و خشکی است، تپّههای ماسهای میباشند. این تپّهها در اشکال طولی، عرضی، برخان، مرکّب، پناهگاهی،گنبدی شکل و پهنههای ماسهای رخنمون یافته اند. تپّههای ماسهای این منطقه به لحاظ ماهیّت تغییر پذیر خود، شاهد تحوّلات بسیاری بهصورت تشکیل تپّههای جدید، تبدیل آنها به یکدیگر و فرسایش کلّی و جزئی بودهاند. فرسایش و حرکت تپّههای ماسهای بهعنوان یکی از فرایندهای مهمّ مناطق حاشیة بیابانهای ساحلی استان سیستان و بلوچستان مشکلات فراوانی برای ساکنین این مناطق ایجاد کرده است. هدف از این تحقیق بررسی الگوی تغییرات بیابانهای ساحلی دریای عمّان و تأثیر این تغییرات برروی منابع طبیعی مجاور آنها بوده است. در این تحقیق عکسهای هوائی سالهای 1346 و 1372 منطقة ساحلی سیستان و بلوچستان مورد استفاده قرار گرفته است. منطقة بررسی شده بالغ بر 636123 هکتار مساحت داشته و کرانهای بهطول 300 کیلومتر از سواحل دریای عمّان را در برگرفته است. کلّیة اطلّاعات پایه و بهعلاوه نتایج پیمایشهای میدانی با استفاده از روش GIS آنالیز و بررسی شده است. حاصل این بررسیها، تهیّة نقشههای پراکنش انواع تپّههای ماسهای و تعیین نوع و میزان تغییرات آن بوده است. مساحت تپّههای ماسهای در انواع مختلف در سال 1346بالغ بر 45600 هکتار بوده و این در حالی است که پس از 26 سال در سال1372، مساحت آنها با 35/10 درصد رشد به 50867 هکتار رسیده است. در این بین، تپّههای ماسهای عرضی، پناهگاهی، مرکّب، و پهنههای ماسهای به علّت تبادل رسوب بین دریا و منطقة ساحلی، رویش گیاهان در حاشیة رودخانههای فصلی، حرکت تپّههای ماسهای به سمت مرکز بیابان و تبدیل آنها به انواع دیگر و فرسایش انواع تپّههای ماسه و پخش رسوبات در حاشیة آنها شاهد افزایش و توسعة بیشتری بودهاند؛ درحالیکه انواع طولی، برخان وتپّههای گنبدی شکل به لحاظ فرسایش بادی و تغییر شکل به انواع دیگر دچار کاهش سطح شدهاند.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10056.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10056_3586fba4dc2c3516d371b65aa3ce2c57.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
نقش فرآیندهای دینامیک بیرونی در مرفوژنز کوهستان تالش
FA
دکتر پوران
طاهونی
دکتری جغرافیای طبیعی (ژئومرفولوژی)
p tahouni:@yahoo.com
تنوّع، ویژگی ذاتی سرزمین ما است .مطالعات ژئومرفولوژی با علّتیابی تنوّع در محیط طبیعی، امکان بهرهبرداری بهینه و منطقی آنرا فراهم میآورد و با شناسائی مناطق پایدار و ناپایدار در ارتباط با نوع فعّالیّت، آن را در خدمت انسان قرار میدهد . بررسی فرآیند های فعّال در مرفوژنز ارتفاعات تالش، محور اصلی این تحقیق بشمار میرود.
کوهستانی بودن منطقه، شیب تند دامنهها، گسل های فعّال، میانگین بالای بارندگی، نوسان دمایی در ارتفاعات، پوشش غنی گیاهان و رودخانههای دائمی از ویژگیهای طبیعی منطقة مورد مطالعه محسوب میشود.
با توجّه به فرآیندهای فرسایش و محدودة عملکردی آنها، کوهستان تالش به دو طبقة مجاور یخچالی در ارتفاع بیش از 2000 متر با برتری اعمال مکانیکی و غلبة مرفوژنز به پدوژنز، و طبقة جنگل از مرز تحتانی طبقة مجاور یخچالی تا پای دامنه، با برتری فرآیندهای فیزیکوشیمیائی و غلبة پدوژنز به مرفوژنر تقسیم میشود .
زمین لغزش چشمگیرترین پدیدة ژئومرفولوژیکی این بخش از کشور است که بهدلیل سوء مدیریّت و رفتار ناآگاهانة انسان، محیط حسّاس و ناپایدار کوهستان را بهشدّت تحت تاثیر قرار میدهد و نهایتاً عامل زیانهای طبیعی و اقتصادی در منطقه میشود. سیستم فرسایش رودخانهای، سیستم فعّال مرفوژنز کوهستان و مهمترین عامل حمل رسوبات است. رودخانههای جوان در عمق درّههای v شکل بهشدّت خصلت کاوشی دارند و با حمل مقادیر معتنابهی رسوب از پای دامنهها، چشم انداز ساحلی را میسازند
فرسایش,هوازدگی مکانیکی,هوازدگی شیمیائی,سنگ ریزش,لغزش,خاکسره.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10057.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10057_a673b5d2e2abc5ace757f38a804080fb.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
تعیین و تحلیل سطوح برخورداری نواحی روستایی استان زنجان
FA
دکتر محمد رضا
رضوانی
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
rezvani@ut.ac.ir
بررسی و شناخت نواحی روستایی و تحلیل قابلیّتها و تنگناهای آنها در فرایند برنامهریزی توسعة روستایی اهمّیّت بسزایی دارد و امروزه آگاهی از امکانات و تنگناهای نواحی روستایی، نوعی ضرورت جهت ارائة طرحها و برنامههای توسعه محسوب میشود. تعیین و تحلیل سطوح برخورداری نواحی روستایی در زمینههای مختلف با استفاده از روشهای کمّی نقش مهمّی در این فرایند دارد. در مقالة حاضر با بهرهگیری از «شاخص ناموزون موریس» و استفاده از 27 شاخص در زمینههای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به تعیین و تحلیل سطوح برخورداری دهستانهای استان زنجان پرداخته شده است. نتایج مطالعات نشان دهندة تفاوت زیاد در سطوح برخورداری دهستانهاست؛ بهطوریکه 12 دهستان از مجموع 44 دهستان استان در همة زمینههای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در سطوح «محروم» و یا «کمتر برخوردار» قرار دارند و تنها 11 دهستان بهطور نسبی توسعه یافته محسوب میشوند. امکانات محیطی، مجاورت و فاصلة نزدیک با مراکز شهری، کانونها و محورهای توسعه، محدودههای صنعتی و شبکههای زیربنایی عمده نقش مؤثّری در سطوح برخورداری نواحی روستایی استان دارد. در راستای توسعة هماهنگ و متوازن نواحی روستایی، تقویت مراکز محلّی اعم از شهرهای کوچک و مراکز روستایی، و همچنین ایجاد و تقویت کانونها و محورهای جدید توسعه در نواحی محروم استان ضروری است
توسعة روستایی,سطوح برخورداری,شاخصهای توسعه,شاخص ناموزون موریس,محرومیّت,استان زنجان
https://jrg.ut.ac.ir/article_10058.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10058_a65ed3a3d9447cc253e02a83be0080c5.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
پیدایش، تکامل فیزیکی و وضعیّت اجتماعی ـ اقتصادی حاشیه نشینی (مطالعة موردی: محلّة عین 2 اهواز)
FA
دکتر مهدی
قرخلو
دانشیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران
mehdegh@yahoo.com
عبدالنبی
شریفی
دانشجوی دورة دکتری جغرافیا (برنامهریزی شهری)، دانشگاه تهران
12454564
در مطالعة حاضر، ابتدا بررسی تطبیقی از سیاستهای فراملّی و ملّی، فرایند توسعة فضایی محلّة حاشیهنشین عین 2 اهواز انجام و سپس الگوی توسعة فیزیکی منطقه در دورة زمانی 75ـ 1335 و همچنین وضع موجود کاربری ارا ضی این محلّه بررسی گردید.
نتایج حاصله نشان میدهد که اتّخاذ سیاستهای مبتنی بر رشد اقتصادی دهههای 60 ـ 1950 در ایران و به تبع آن جنگ تحمیلی، اثرات مستقیم و تأثیرگذاری بر روند پیدایش و توسعة حاشیهنشینی در اهواز نهاده است. از سوی دیگر، اثرات شکلگیری هسته (هستههای) اوّلیّه بر ا لگوی گسترش بعدی مشخص گردید. در بررسی نحوة استفاده از اراضی نیز کلیّه کاربریها کمبود محسوسی را نسبت به شاخصهای استاندارد نشان دادهاند.
حاشیه نشینی,توسعة فضایی,نظریّة قطب رشد,کاربری ارضی,مهاجرت.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10059.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10059_bbd999d6c1209406c437b8774e6b3e57.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
ارزیابی نقش شهرها در توسعة ناحیهای (مطالعة موردی: استان سیستان و بلوچستان)
FA
دکتر حسن
افراخته
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه سیستان و بلوچستان
34811626
استان سیستان و بلوچستان در جنوبشرق ایران قرار دارد. این ناحیه پائینترین سطح توسعه را بین استانهای کشور چه قبل از انقلاب اسلامی و یا بعد از آن دارا بوده است. در سال 1365 تعداد شانزده مرکز شهری در استان وجود داشت. در سال 1379 تعداد مراکز شهری به سی شهر افزایش یافت.
ایجاد مراکز شهری و نقش آنها در توسعة ناحیهای اغلب موضوع پرسشهای متعدّدی بوده است. به منظور درک مسئلة فوق، این مقاله نقش شهرها را در توسعة ناحیهای با تکیه بر دیدگاههای مختلف در استان بررسی کرده و نتیجه میگیرد که بهرغم نارساییهای ساختاری، شهرهای استان نقش مهمّی در سازماندهی و تشویق توسعة ناحیهای به عهده داشتهاند؛ بنابراین حمایت از کارکردهای آنها از ضروریّات توسعة ناحیهای میباشد.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10060.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10060_e56be00157a19f11a3a8007a8b427103.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
بررسی وضعیّت رسوب و فرسایش در حوضههای آبریز منتهی به تنگةهرمز
FA
دکتر مجتبی
یمانی
دانشیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران
myamani2@ut.ac.ir
علی اصغر
هدایی
دانشجوی دورة دکتری جغرافیا ، دانشگاه تهران
ahodaei@chamran.ut.ac.ir
سطح زمین عموماً به وسیلة خاک و نهشتههای سطحی پوشیده شدهاست . خاک ، محیط طبیعی پویائی از ترکیب موادّ ریزدانهای است که گیاهان در آن رویش مییابند و حاوی موادّ معدنی و آلی است . امروزه فرسایش خاک یکی از مهمترین مسائل و مشکلات نواحی است . در این میان دستیازیها و بهرهبرداریهای روزافزون انسان از محیط طبیعی نیزتأثیر زیادی در تشدید روند تخریب و فرسایش خاک دارد؛ به طوری که گاهی کشاورزان در گسترههای وسیعی ، سطوح شیبدار را به زیر کشت برده و با شخم زدن در جهت شیب ، موجب ایجاد بریدگیهای عمودی در دامنهها شدهاند . شخم زدن دامنهها و احداث شبکة آبیاری در امتداد منحنیهای میزان و نیز حفر کانالهادر امتداد شیب دامنهها موجب فرسایش و از دست رفتن خاک میگردد . در این تحقیق وضعیّت فرسایش و تولید رسوب در حوضههای آبریز منتهی به تنگةهرمز مورد بررسی قرار میگیرد. رودخانههای شور ، حسنلنگی، جلابی ، میناب ، مزابی ، گز و حیوی شبکة هیدروگرافی و زهکشی این حوضهها هستند . در این تحقیق ضمن بررسیهای میدانی، اسناد و مدارک مختلفی از جمله نقشههای توپوگرافی ، زمینشناسی ، منابع و قابلیّت اراضی، پوشش گیاهی ، آمارهای مختلف مربوط به ایستگاههای هیدرومتری ، رسوبسنجی ، هواشناسی ، بارانسنجی، عکسهای هوائی وتصاویر ماهوارهای به عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفتهاست . جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب در محدودة مطالعاتی ، از مدل اصلاح شدة پسیاک1 استفاده شده و با بررسی عوامل نهگانة مؤثّر در این مدل ، میزان تولید رسوب و فرسایش در هریک از حوضهها ، زیرحوضهها و واحدهای هیدرولوژیک برآورد شدهاست . بر این اساس میزان فرسایش و رسوب در کلّ محدودة مطالعاتی به ترتیب برابر با 95/25435 و 48/5458 تن در سال برای هر کیلومتر مربّع برآورد شدهاست.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10061.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10061_ac2c9249e0c1fe5092ea97f39515d0b5.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
ضرورت تحوّل در کارکرد اقتصادی نواحی روستائی (مطالعة موردی: بخش خورگام شهرستان رودبار)
FA
دکتر سید رحیم
مشیری
استاد دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران
32823772
دکتر مسعود
مهدوی
استاد دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران
mahdavih@ut.ac.ir
تیمور
آمار
دانشجوی دورة دکتری جغرافیا، دانشگاه تهران
teimouramar@yahoo.com
کارکرد اقتصادی یکی از مهمترین کارکردهای جوامع روستائی است که نقشی اساسی در مکانگزینی و پایداری سکونتگاهها، تولید اقتصادی، معیشت، درآمدزائی و ایجاد فرصتهای شغلی دارد. این کارکرد علیرغم نقش گستردة بخش کشاورزی، صرفاً در این بخش خلاصه نشده و بنظر میرسد که حرکت این جوامع به سمت تنوّع سازی زمینههای اشتغال، معیشت و درآمد اجتناب ناپذیر باشد. در این رابطه هر ناحیة روستائی به تناسب شرایط جغرافیایی و قابلیّتهای درونی خویش، قادر به پیمودن این راه و تحقّق اهداف کمّی و کیفی اقتصاد خویش است. این مقاله چکیدهای از یک کار تحقیقی و بر مبنای امکان سنجی تحوّل در کارکرد اقتصادی روستاها و بهصورت موردی در یکی از نواحی روستایی شهرستان رودبار (بخش خورگام) تهیّه شده است.
کارکرد جوامع روستائی,کارکرد اقتصادی,جغرافیای اقتصادی روستاها,شهرستان رودبار,بخش خورگام.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10062.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10062_613c21b10c8bfce1693b3b66cfb0daee.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
ژئوپلیتیک قلمروهای دریایی ایران در خلیج فارس با تأکید بر لزوم فلات قارّه
FA
دکتر دره میر
حیدر
استاد دانشکده جغرافیا ، دانشگاه تهران
73237412
دکتر سهراب
عسگری
استادیار جغرافیا ، دانشگاه پیام نور
64896982
https://jrg.ut.ac.ir/article_10063.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10063_7414ef474537be77552fc9decf364d83.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
بررسی محورها و چالشهای مدیریّت روستایی در ایران
FA
دکتر مجتبی قدیری
معصوم
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
mghadiri@ut.ac.ir
وحید
ریاحی
دانشجوی دکتری جغرافیا، دانشگاه تهران
55655449
مدیریّت روستایی و چگونگی آن در ایران چند قرن سابقه دارد. بررسی این سابقه از یک سو حاوی نکات قابل توجّه در روشهای ادارة روستاهاست و از سوی دیگر متأثّر از تجربیّات گذشته است، که چالشهای گوناگون را بهویژه برای استفاده در آینده روشن میسازد. یکی از نکات بارز روند مدیریّت روستایی ایران رویکرد چندگانهای است که از آن میان میتوان به رویکردهای دو مقطع زمانی تا قبل از انقلاب اسلامی و پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد. در این باره میتوان ابراز داشت که تا قبل از انقلاب اسلامی، تفکّرات مدیریّت روستایی متکّی بر دیدگاههای حاکمان و حکومتها و اعمال قوانین از سوی آنها بود. امّا پس از انقلاب، مدیریّت روستایی بر محور بینش روستائیان و جامعة روستایی استوار گردید و از اینرو مشارکت روستائیان در ادارة روستاها از دهههای قبل در چارچوب قانون به صورت سازمان یافته و فراگیر شکل گرفت؛ بهویژه آنکه پس از سال 1377 و با تأسیس دهیاریها در برخی روستاها، ادارة روستاها به دهیاریها که برخاسته از بطن روستا هستند، سپرده شد.
با این وصف، هر یک از دو مقطع فوق که از منظر اعمال برنامهها از بالا به پایین و از پایین به بالا نیز قابل بررسی است، در عمل با موفّقیّتها و چالشهایی روبرو بوده که در مقالة حاضر به برخی از آنها اشاره شده است.
روستا,مدیریّت روستایی,دهیاری,شهرستان بهشهر,دهستان پنجهزاره.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10064.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10064_077b400adad532b85ab5aff1f235ee58.pdf
موسسه جغرافیای - دانشکده جغرافیا
پژوهش های جغرافیایی (منتشر نمیشود)
1026-6836
36
1
2005
11
22
بررسی و ارزیابی اجرای طرح بیابانزدایی در دشت لامرد
FA
دکتر محمد
جعفری
استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
57342466
دکتر جاوید
حیاتی
کارشناس ارشد بیابانزدایی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
53948615
دکتر نصرت ا...
ضرغامی
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
81772821
دکتر حسین
آذرنیوند
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
43672396
دکتر مجید
صوفی
استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان فارس
58371129
اجرای طرح احیای اراضی بیابانی دشت لامرد در استان فارس از طریق عملیّات نهالکاری، بذرپاشی و حفاظتی در سطحی معادل هشت هزار هکتار با استفاده از گونههای مقاوم به خشکی و شوری نظیر آتریپلکس ، سمر(کهور پاکستانی) از سال 1374 آغاز گردید. با توجّه به اهمیت اجرای طرح مذکور، این تحقیق به منظور بررسی تغییرات خاک و پوشش گیاهی در اثر اجرای طرح انجام شد. در هر منطقه (نهالکاری، بذرپاشی و حفاظتی) تعداد پنج پروفیل جهت بررسی خصوصیّات فیزیکی و شیمیائی خاک (بافت، هدایت الکتریکی، اسیدیته، آهک، گچ، نسبت جذب سدیم، املاح محلول سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و کلر) حفر گردید. همچنین خصوصیّات پوشش گیاهی از جمله درصد پوشش، تولید، وضعیّت و گرایش پوشش گیاهی با استفاده از روشهای معمول در هر یک از برنامههای اجرائی تعیین شد. به منظور مقایسة خصوصیّات خاک و پوشش گیاهی در مناطق و عمقهای مختلف از آنالیز واریانس و جهت گروهبندی میانگین خصوصیّات از آزمون چند دامنه دانکن استفاده شد. براساس نتایج حاصله، خاکهای منطقه مورد مطالعه دارای میزان شوری زیادی است و سایر املاح موجود در خاک در مقایسة با زمان اجرای طرح، بهویژه در منطقة حفاظتی (بحرانی) افزایش قابل توجّه داشته و گسترش منطقه حفاظتی به درون منطقه نهالکاری و بذرپاشی کاملاً مشهود است. با توجّه به بررسیهای انجام شده، از دلایل مهّم خشکیدگی نهالها در منطقة نهالکاریشده طیّ سالهای بعد از اجرای طرح (علیرغم رشد قابلتوجّه در سال اول) میتوان به قطع عملیّات آبیاری تکمیلی، برخورد ریشة گیاهان با سختلایه ناشی از آهک (در عمق 60-30 سانتیمتری) و سطح ایستابی بالا و آب شور، آسیبدیدگی ریشه گیاهان به دلیل سلهبندی شدید خاک سطحی و سنگینی بافت خاک اشاره کرد.
https://jrg.ut.ac.ir/article_10065.html
https://jrg.ut.ac.ir/article_10065_da432eab14d0314c1878e3f123d1c3c3.pdf